• ŞÂİRLER ve ŞİİRLER
  • NECİP FAZIL KISAKÜREK
  • Ârif Nihat ASYA
  • Yavuz Bülent BÂKİLER
  • MEHMET ÇINARLI
  • OSMAN BÜLENT MANAV
  • YÛNUS EMRE
  • YAHYA KEMÂL BEYATLI
  • BAHTİYAR VAHAPZÂDE
• SESLİ ŞİİRLER
• RAMAZAN ŞİİRLERİ
• MUHTELİF ŞÂİRLER VE ŞİİRLER
• MEKTEP (Talebe Şiirleri)

• TEFEKKÜR
  • İNSAN VE TEFEKKÜR
• İKTİBAS
  • ÂKİF EMRE
  • Muhtelif Mevzûlar, Yazarlar, Yazılar
  • ÇARPIK VAZİYETLER
• ŞUUR YAZILARI
• KÜLTÜR ve MEDENİYET
• ŞU GİDENLER (Tasavvuf Büyüklerinden Levhalar)
• MAÂRİF (Eğitimle İlgili Yazılar)
• GEÇERKEN UĞRAYAN YAZARLAR
• MEKTEP (Talebe Yazıları)
• EDEBİYAT
  • YAZI VE YAZMAK ÜZERİNE
  • OKUMAK
  • TENKİD
  • UNUTULMAYANLAR
• HİKÂYE
• HUKUK HİKÂYELERİ
• DİL KALESİ
• USTALARDAN
  • AHMET HÂŞİM
• MEDYADAN
• TÂRİH
  • TÂRİHE BAKIŞ
  • DÜNDEN BUGÜNE
  • İSLÂM TÂRİHİNDEN
  • TÂRİHİN ARA SOKAKLARI
• -İZMLERE DÂİR
• DÜNYADA NELER OLUYOR
  • İSLÂM ÂLEMİ
  • AVRUPA
  • AMERİKA
  • UZAK DOĞU
• SÖZ OLA
  • ÖZLÜ SÖZLER DAĞARCIĞI
• SANAT
  • ŞEHİR ve MÎMÂRÎ
  • DÜNYA BİR OYUN- Sinema
  • MÛSİKÎ-Ses Coğrafyamız
• TASAVVUF
  • TASAVVUFA DÂİR
  • TASAVVUF VE TARÎKATLAR
• RAMAZAN- ORUÇ- İNSAN
• KISSADAN HİSSE
• ÎMAN VE İSLÂM
• MÜLÂKÂT
• AKTÜALİTE
• PORTRELER
• YAKARIŞLAR
• KADIN VE ÂİLE
• CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER
• DARBE İZLERİ
• KİTAP
• DERİN İRTİBATLAR
• HABERLER

• GÖLGELER (Resimler)
• VİDEOLAR
  • İbretli Videolar
  • Seçme İlâhîler
  • İçinde Gibi Geziniz
  • Gülümseten Videolar
  • Faydalı videolar ve slaytlar
• TAVSİYELİ SİTELER

Okumak… Rabbimizin ilk buyruğu…

Belâgat diye bir ilim vardır. Prof. Dr. Kaya Bilgegil bu ilmi anlatan çaplı bir eser yazmıştır. Eskiler, belâgatin, eskimeyen bir tarifini yapmışlar. Efradını cami, ağyarını mânî bir tarif: “Sözün fasîh olmak şartıyla muktezâ-yı hâle mutâbakatıdır.” Yani, “Sözün kulağa hoş gelmesi, kolay anlaşılması şartıyla, yerinde, zamanında ve adamına göre söylenmesi.”

Üniversite imtihanları kapıya dayanmış. Biz de “okumak”tan bahsedeceğiz. Sözü zamanına ve adamına denk getirmek çok zor şu anda. Çünkü herkesi imtihan telâşı kuşatmış. Bu hâlet-i rûhiye içindeki insana “okumak”tan bahsetmek, açlıktan kıvranan bir adama yemek tarifi yapmak gibi bir şey. “Bırak bu boş lâfları, sen bize bir parça ekmek ver!” Şimdi size “sınavda heyecan nasıl yenilir, beynimizi nasıl zinde tutarız, sınavdan önce neler yemeli, neler yememeliyiz” gibi mevzulardan bahsetmeli aslında. Belki o zaman “muktezâ-yı hâle mutabık” konuşmuş olurduk. Her neyse…

Biz yine de mümkün olduğunca sözü hâle ve adamına denk düşürmeye çalışarak “okuma”ya gelelim. Artık bu benim değişmez mevzûm oldu. Ben karşınıza çıkmadan, size ne konuşacağım sorulsaydı ekseriyetiniz hemen “Okumak!” derdiniz ve doğru derdiniz. Her insan bu dünyaya bir vazifeyle geliyor. Benim vazifem de okumayı sevdirmek; okumak, okutmak gibi görünüyor. Ben dünyayı terk ettiğimde -ki artık o gün çok uzak olmasa gerek- herhalde dostlarım ve talebelerim, “Okumaya ve okutmaya çalıştı, gitti!” diyeceklerdir. Doğrusu böyle bir vazifeden şikayetçi değilim. Rabbimizin son kitabındaki ilk emrini insanlar arasında sevdirmeye ve yaymaya çalışmaktan şikayetçi olunur mu? Üstelik, mü’mini-kâfiriyle bütün insanların “okuma”nın ehemmiyetinden bahsettiği bir çağda. Herkesin ehemmiyetinden bahsettiği, ama bir türlü hakîkî mânâda içine dalamadığı, fiil hâline getiremediği bir güzel işi sevdirmekten daha güzel ne olabilir? Siz beni böyle hatırlayın, râzıyım.

Aynı mevzûda defalarca konuşuyorsanız, yeni ve farklı şeyler söylemelisiniz. Aynı sözlerle aynı şeyi anlatıp durmak muhatabı da sıkar, hatibi de. Her defasında farklı sözler ve bakış açıları bulmak da pek kolay bir iş değil.

Bugün size iki türlü okumaktan bahsetmek istiyorum; daha doğrusu okuma gâyesinden:

1.Kâr için okumak

2.Yâr için okumak…

Okulda başarılı olmak, SBS’de, üniversite imtihanlarında yüksek puanlar tutturmak, iyi bir iş sahibi olmak, hayatta başarılı bir insan olmak… gibi dünyevî bir gâye için kitap okumak “kâr için okuma” kategorisine girer.

Gerçekten de kitap okumak insanı her bakımdan başarılı yapmaktadır. Eskiden okullarda kitap okutmak işi Türkçe öğretmeninin vazifesi sayılırdı ve diğer branş öğretmenleri asla bu işe bulaşmazlardı. Artık böyle değil. Kendi çocuğumun veli toplantısına gittiğimde matematik, fizik, kimya öğretmenlerinin bile yana yakıla “Çocuklarınıza kitap okutun!” diye feryat ettiklerini saadetle gördüm. Şimdi kitap okumanın, eğitimin temeli olduğunu öğretmenler, millî eğitim yetkilileri, anne-babalar… herkes anlamış durumda. Buna sevinelim mi? Sevinelim. Ama hemen bir şerh de düşelim: Adamın birisi “Beni bir kişi anladı, o da yanlış anladı!” demiş. Mevzu “okumak” olduğuna göre, manzaraya bakıp şöyle demek hiç de zor değil: “Herkes okumanın ehemmiyetini anladı; ama yanlış anladı!” Niçin bu kadar keskin bir söz sarf ediyorum? Çünkü “okumak” gibi ulvî yönü çok yüksek tutulması gereken bir mübarek fiil, “okul başarısı, test imtihanlarında puan yükseltmek ve hayatta önemli yerlere gelmek” gibi basitin basiti, ulvî mânâlarından soyulmuş gâyelere vasıta yapılmaktadır. Demek gele gele buraya mı gelecektik? İslâm’ı dünyaya yaysın diye yüce ilimler okuttuğunuz insanın para karşılığı televizyonlarda Kur’an okuduğunu, cenaze merasimlerini kaçırmadığını düşünün. Gerçi bu da bir şeydir; ama hedef bu muydu? Bugün insanların “okumak”tan anladığı “kâr için okumak”tır. Cenâb-ı Hak’tan dileyelim, “kâr için okuma”ya başlayanlardan da asıl hedef için okuyanlar çıkarsın.

Hemen belirtelim ki insanların ekseriyeti “kâr”dan anlar. Ulvî gayelere yükselmek her yiğidin harcı değildir. Herkesi ille de yüksek gâyelerle okumaya zorlayamayız. “Kâr için okumak” da belli bir ölçüde faydalı olabilir. Hedefi okulda ve hayatta başarılı olmak olanların okuması “kâr için”dir. O halde okusunlar. Hedeflerine ulaşmak için bu şarttır. Mesela,

-Başarılı bir öğrenci olmak mı istiyorsun? Oku.

-İyi bir üniversite kazanmak mı istiyorsun? Oku.

-İşini iyi bilen, hastalarıyla çok iyi diyalog kurabilen bir doktor mu olmak istiyorsun? Oku.

-İyi bir avukat mı olmak istiyorsun? Oku.

-Büyük bir iktisatçı mı olmak istiyorsun? Oku.

-İyi bir tarihçi mi olmak istiyorsun? Oku.

-İyi bir edebiyatçı mı olmak istiyorsun? Oku.

-İyi bir şâir, hikayeci, romancı mı olmak istiyorsun? Oku.

-Hiçbiri değil, babamın işini devam ettirmek; bir çiftçi, bir esnaf; sanayide iyi ve çevresine etkili bir usta mı olmak istiyorsun? Belki şaşırtıcı, ama yine oku!

Bu gâyelerle kitap okumak acayip bir şey değildir; ama hepsinin dünyevî gâyeler olduğu ve bu gâyelerle okumanın “kâr için okuma” olduğu da bellidir.

Gelelim asıl ve olması gereken okuma gâyesine…

Dâvâsı İslâm olan, İslâm’ı yaşamayı, yaşatmayı ve yaymayı bu dünyaya geliş sebebi olarak gören birisinin “okuma” gâyesi elbette yukarıdakinden farklı olacaktır. Dâvâ sahipleri bir “kâr” elde etmek için değil, dâvâsını bir adım daha ileri götürmek için okuyacaktır. Yani “Yâr için” okuyacak! Yâr, kimdir? Allah’tır, Resûlullah’tır; Allah ve Resûlünün izine basa basa giden büyükler silsilesidir. İşte onların gösterdiği ve temsil ettiği dâvâyı yaşamak, yaşatmak ve yaymak maksadıyla okumak, “Yâr için okumak”tır. Ve bu, asıl okumaktır. Bu gâyeyle yapılan okuma ibadettir, başka değil. Kardeşlerimize ve husûsiyle talebelerimize telkin etmemiz gereken okuma gayesi “Yâr için okuma” olmalıdır. Bunu başarabilirsek geleceğimiz parlak demektir. Aksi hâlde…

“Yâr için okuma” devâsa bir cehddir. İnsanın içinde dâvâ volkanları kaynamıyorsa bu yükün altına giremeyecek, girmeye kalkışsa bile altından kalkamayacaktır. Yine de girmesi bile bir kahramanlıktır. Bu gâye ile okumaya girişen adam ne yapacaktır? Sezai Karakoç’u dinleyelim:

“Evet, müslüman aydının birinci ödevi, kendini, kendimizi bilmek.

İkinci ödev, doğuyu bilmek. Üçüncü ödev, batıyı bilmek. İslâm içi ve İslâm dışı doğunun bugün çektiği azabı tadmak. Yenilgilerin kaynağını aydınlatmak. Açık duran çıkış kapılarını aramak ve göstermek. Batı düşünce ve edebiyatını, güçlü ve zayıf noktalarına varıncaya kadar bilmek. Batıdan gelen şiddetli rüzgârın, çeliğin, uranyumun gücünü dengeleyecek madde ve ruh gücüne ermek için doğuyu, batıyı ufkî (yatay) ve şâkûlî (dikey) kültür katlarını açmak…

İslâm dini bir aydınlar dinidir. Onun için bilmek, müslümanın birinci ödevi. Bilmekten korkmamak. Tembelliğin telkin edeceği her türlü cehâlet saplantısından kurtulmak. “Oku!” diye başlayan Kur’an’dan başlayarak bütün İslâm klâsiklerini ve kaynaklarını okumak… Karanlığa gömülmüş olanları ışığa, gün yüzüne çıkarmak… Yarım kalmış düşünceleri geliştirmek… Daha derine gitmeye çalışmak; ne kadar kıvrım varsa açmak… Tohum hâlinde olan düşünce ve bilgileri ekmek… Tohumu ağaca doğru götürmek… İmâm-ı Rabbânîler, Muhyiddin-i Ârâbîler, Celâleddin-i Rûmîler, İmâm-ı Gazâlîlerle kitap sayfalarında olsun, akşamlamak, sabahlamak…

Sonra kitap sayfalarından gelen ve rûhun bilme susuzluğunu, her türlü derdini gideren bu âb-ı hayat bâd-ı sabâsını rûha geçirmek… Alında namazlardan bir aydınlık… Yüzde, oruçlardan bir ışık… Gönülde merhametten bir yumuşaklık… Davranışlarda bir ölçülülük ve kararlılık, bir denge… Kur’an ahlâkıyla ahlâklanma çabası…”¹

İşte “Yâr için okumak” budur. “Yâr için okumak”, Allah için okumaktır. Mesela,

-Büyük bir dâvân olduğuna inanıyor ve dâvânı bütün insanlara ulaştırmak mı istiyorsun? Oku!

-Senin de söylenecek bir sözün olduğuna inanıyor ve bu sözünü insanlara, gelecek nesillere iletmek için kitaplar yazmak mı istiyorsun? Oku!

-Sonu cennet olan İslâm dinini, onu nasıl hayata geçireceğini bilmek ve cemâl-i ilâhiyeye kavuşmak mı istiyorsun? Oku!

-Derviş olmak, büyüklerin teveccühüne mazhar olmak mı istiyorsun? Oku!

Sırf dâvâya hizmet maksadıyla;

-Dünyada olup bitenlerin arka planını merak ediyor, öğrenmek mi istiyorsun?

-İnsanlık tarihi boyunca hangi medeniyetlerde hangi büyük insanlar hangi büyük fikir ve ideolojileri üretmiştir, öğrenmek mi istiyorsun?

-Başka değil, bilgilenmek, kazandığım bilgilerle kendi içimi aydınlatmak; içimdeki aydınlığı başkalarına da ulaştırmak, onları da aydınlatmak istiyorum mu diyorsun?

-İyi bir öğretmen, hukukçu, tarihçi, edebiyatçı, şâir, hikayeci, roman yazarı, sosyolog, iktisatçı, doktor… mu olmak istiyorsun?

Oku, oku oku!

Dâvâya hizmet için yapılan her okuma “Yâr için okuma” çerçevesindedir.

“Kâr için okuma” gayesi, kendi üzerine kapalıdır; çıkmaz sokak gibi… Oysa “Yâr için okuma”nın içinde “kâr için okuma” da vardır. Yani “Yâr için” okuyan bir insan, bu okumasıyla “kâr için” okuyanın elde edeceklerine de ulaşır. Hem de fazlasıyla…

İki mübarek insandan iki mübarek sözle düşüncelerimizi perçinleyelim:

Okumadan tekâmül etmek isteyene şaşarım. (İmâm-ı Gazâlî Hazretleri)

Okumak teveccühe sebeptir. (İmâm-ı Rabbânî Hazretleri) 

"Eninde sonunda, İslâm aydını yalnız kendi ülkesini kurtarmakla kalmayacak, insanlığa da yol aydınlatacaktır. Damarlarında çağın acısını duyan bir kan dolaşacak, kasları çağın ve insanlığın kurtuluşu için gerilecektir.

Müslüman aydınlar, gerin kaslarınızı bilgiye ve çağın kurtuluşuna!

Fedâkârlığa ayarlanın!"²

1 Sezai Karakoç, Günlük Yazılar II Sütun, Diriliş Yay., 4. Baskı, 1989, İst. "İslâm Aydını Olmak", s. 398

2 Sezai Karakoç, aynı eser