ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER

Okunma Sayısı: 13185

Yazar: Harun ŞAHİN

CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (Müstağrip)

MÜSTAĞRİP¹

Tanzimat² sonrası Türk aydınına en çok yakışan sıfat müstağrip³. Edebiyatımız bir gölge-edebiyat; düşüncemiz bir gölge-düşünce. Üç edebî nev’i⁴ itibardadır: Taklit, intihâl⁵, tercüme.

Ama zirvelerin hiçbirini tanımıyorduk. Avrupa’yı Avrupa yapan düşünce fatihleriyle temasımız yasaktı. Haşet Kitabevi’nden⁶ ibaretti Avrupa’mız, girdapları olmayan bir kıta, tezatsız ve tek boyutlu; bir kartpostal Avrupa’sı. Coğrafyamızda tek kıta vardı, kafatasımızda tek yarım küre. Türkçe konuşan bir Fransızdık.

Cetlerimiz Avrupa’yı ehlileştireceklerini⁷ ummuşlardı. Namık Kemâl⁸ bir fetih hülyasıdır⁹. Namık Kemâl ve nesli... Asya’nın akl-ı pîrânesi’yle¹⁰ Avrupa’nın bikr-i fikrini¹¹ evlendirmek. Bir cihangirâne¹² ihtiras, yerini rezil bir zevkperestliğe¹³ bıraktı. Genç Batı’nın her nazına, her cilvesine katlanan ihtiyar birer âşık olduk.

Avam¹⁴ anlayamaz bizi diyorduk; avam, yani kendi insanımız, tarihin ve edebiyatın dışındadır, kendini kader’e hapsetmiş. Yükselen bir medeniyet için kurşun işlemez bir zırh olan kader inancı, çöken bir toplum için yüklerin en ağırıdır. Yığını kavganın, yani hayatın dışına iten bu teslimiyetin kaynağı tevekkül¹⁵ değil, tereddidir¹⁶. Ve... kaçıyorduk.

1 Bu Ülke, İletişim Yayınları İstanbul 1996.s.137

2 Tanzimat: Düzenlemeler, tanzim etmeler. Sultan Abdülmecit zamanında, 1839'da Gülhane Hatt-ı hümayunu adıyla anılan bir fermanla ilân edilen, yönetimi iyileştirme tasarısı ve bunun sonucunda oluşan yeni dönem. Osmanlı tarihinin kırılma noktası olarak kabul edilen olaylardan biri. Bir nev'i Sonun başlangıcı.

3 Müstağrip: Garibine giden, şaşakalan, şaşkın.

4 Nev’i: Çeşit, cins, tür.

5 İntihal: Birinin yazısını ya da şiirini kendinin gibi göstermek. Çalma, başkasının malını benimdir diye iddia etmek.

6 Haşet Kitabevi: Hachette Kitabevi. Fransız yayınevi. Louis Chistophe tarafından kuruldu. Hachette kuruluşu bugün Fransa’nın en büyük yayın kuruluşudur. Kurum Türkiye’de Agence générale de librairie et de publication adıyla 1929 yılında İstanbul’da şube açmıştır. Haşet Kitabevi çoğunlukla Avrupa dillerinden yapılan tercümeleri yayınlayan bir kurumdur.

7 Ehlileştirme: Evcilleştirme, kendi ehlinden yapma.

8 Namık Kemal: (1840-1888) Tanzimat edebiyatının en tanınmış simalarından ve Yeni Osmanlı hareketinin en ateşli mensuplarından biri. Bazen Doğu’lu; bazen Batı’lı. Hayatı gel-gitlerle dolu. Gazeteci, siyâsetçi, şair ve yazar. Edebiyatın hemen her türünde eserler verdi. Eserlerindeki "vatan" ve "hürriyet" teması onu vatan şairi olarak tanıttı. Oysa devletinin verdiği vazifeyi icra etmek yerine kaçmayı yeğleyecek kadar acizdi. Okul çağlarımızda bize anlatıldığına göre hayatı hapiste, çile ile geçmiş(!) Oysa hakikatte, sadece beş buçuk ay kadar Kıbrıs(Magosa)’da hapis. Gerisi hürriyet ve kaçış. Zavallı Çocuk’un rozeti yüreğinden daha büyük. İslam "Ölülerinizi hayırla yad edin" diyor. "Renan Müdafanamesi"nin günahlarını affettirmesi dileğiyle...

9 Hülya: Hayal, olmayan birşeyi düşünerek yaşama, vehim, kuruntu.

10 Akl-ı pîrâne: Piranın aklı, derin tecrübeler.

11 Bikr-i fikr: İlk olarak söylenen söz.

12 Cihangirâne: Cihangirce, cihana hakim olacak tarzda.

13 Zevk perestlik: Zevke düşkünlük.

14 Avam: Halk, halkın alt tabakası, sıradan biri.

15 Tevekkül: Vekil kılma, başkasına havale etme, Allah’a güvenme, gücünün yetmediği yerde Allah’tan isteme.

16 Tereddi: Yozlaşma, soysuzlaşma, gerileme.

Yazar: Harun ŞAHİN	30-05-11
E mail: sahharun@hotmail.com		Tweet

Yorumlar: 2

Ferhan Serra Şahin
tebrik			Tarih : 03-06-11
babacım yazını begendim gerçi bir şey anlamadım ama geçmiş zamanı anlatıyordu galiba

ABDULLAH ADEMOĞLU
TENKİT			Tarih : 30-05-11
BİZİ BENLİĞİMİZDEN SOYMAK İÇİN ASIL KAHRAMANLARIMIZI KARALAYARAK NEFRET ETTİRİP, SAHTE KAHRAMANLAR UYDURULUP ONLARIN SEVDİRİLMEYE ÇALIŞILDIĞI ŞU DÖNEMDEKİ HAKİKATLERİ YAZMANIZDAN ÖTÜRÜ TEŞŞEKKÜR EDER VE DEVAMINI BEKLERİZ. SELAAAMM.