ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : İKTİBAS / ÂKİF EMRE
Okunma Sayısı: 2731
Yazar: Âkif Emre
KAŞGAR YOK EDİLMEDEN



Endülüs gitti; Kaşgar gitmesin. Kaşgar, köklerimizden. Kaşgar'ın  gitmesi bir yanımızın yıkılması demek. Kaç yüz yıldır hep bir yanımız yıkılıyor. Yıkıla yıkıla nereye dayanacak bu yıkılış? Kaşgar Dîvânü Lugati't-Türk demek; yani evimiz, ocağımız demek. Kaşgar'ın talan edilmesini lâkaydâne  seyir mi edeceğiz? (Doğruluş)


Orta Asya'daki “büyük oyun”un jeostratejik ayrıntılarına dalanlar muhteşem medeniyetimizden elde kalanlara yönelik saldırıyı umursamıyor bile. Hayâtı stratejik hesaplarla okumaya alıştığımız günlerden beri târih, kültür ve medeniyet meseleleri konuşmak dünyânın gerçeklerinden kopuş olarak algılanır oldu ne yazık ki... Her türden 'değer'in ticârete elverişli hâle geldiği oranda kıymet atfedildiği küresel çağda yaşıyoruz ne de olsa.

 Kaşgar, medeniyetimizin kadîm şehirlerinden biri. Bağdat, Şam, İstanbul, İsfahan, Gırnata neyse Kaşgar da en az bunlar kadar medeniyet birikimimizi bugünlere kadar taşıyan ve yaşatan merkez şehirlerden biri. Batıda Gırnata, doğuda Kaşgar... Gırnata düştü, ama Kaşgar hâlâ direniyor.

 Kaşgar, 19. yüzyılın sonlarında bir Alman oryantalistin verdiği isimle “İpek Yolu” üzerinde bir şehir olmaktan önce Kaşgarlı Mahmut'la bize daha yakın bir kültür vahası. O kadar yakın ki, Halil İnalcık'ın tesbitine göre İstanbul'un fethine kadar Anadolu'da konuşulan Türkçe Uygur Türkçesi'ydi.

 Artık bize çok uzak gibi duran bu şehrin, aslında, dili “varlığın hânesi” olarak gören Martin Heidegger'den mülhem söyleyecek olursak; Türkçe'nin en önemli kaynağı olan Dîvânü Lûgati't-Türk isimli eseri bize kazandıran Kaşgarlı Mahmut'tan dolayı da 'öz hânemiz' olduğu yeniden hatırlanmalı.

 Doğu Türkistan'ın yerine Sincan'ı tanıyan Türk bakışının ne Kaşgarlı Mahmud'u ne de Kaşgar'ın “şehr-i kadim”inin başına gelenleri tâkip etmeye mecâli yok. Çin mallarının çöplüğüne boğulan tüketim iştihâmızın kör ettiği okumuşlarımız bir medeniyeti temsil eden bu kadim şehrin Çin yönetimince yok edilişini bile görecek ilgiden, dikkatten, bilinçten mahrum.

 Yine Amerikan basınında çıkan yazılardan haberdar olabildiğimiz kadarıyla Kaşgar Çin'in sömürgeci iştihâsına kurban edilmek üzere. Çin kapitalizmi şovenizmle senteze giderek bir târihi yok ediyor.

 Bunca asimilasyona, baskıya direnen Uygurları sindiremeyen Çin, yıllardır doğudan göç eden Çinlilerin hâkim olduğu, modern tüketim toplumunu yerleştirmek ve Uygur kimliğini yok etmek için Kaşgar'ın târihî ve sembolik değerlerine göz dikmiş görünüyor. Kolonyalizmin tipik uygulaması olarak İslâm dünyâsındaki târihî şehirler bir tür terk edilmişliğe mahkûm edilerek, sömürge yönetimlerince inşâ edilen modern şehirlere kıyasla köhne, geri, fakir bırakıldı. Sömürgeci ile yerli olan arasında bir tür kıyas olması için... Fakir de olsa Kuzey Afrika'dan, Balkanlar'a ve Orta Asya'ya kadar eski şehirler hayâtın kenarına itilerek ama onurlu direnişi sürdürerek târihî mîrâsı ayakta tutabildiler.

 Kaşgar özelde Uygur Müslümanlarının kimliklerini korudukları, kendilerini bu şehirle tanımladıkları bir yer.

 Gelen haberlere göre, Çin işgal yönetimi bu târihî şehrin dokusunu bozmaya karar vermiş. Dev plazaları yükseltilmek için yıkılmak istenen târihî Kaşgar (şehr-i kadim) aynı zamanda Uygurların toplumsal ve kültürel dokularını tahrip edecek. Yapılan hesaplara göre en az 13 bin Uygur aile yeni îmar nedeniyle târihî şehirden göç etmek zorunda kalacak. New York Times'in verdiği habere göre şimdiden 900 âile göç etmiş durumda.

 Bu yıkımı durdurmak için özellikle internet ortamında imzâ kampanyası düzenlenerek dünyâ çapında bir duyarlılık geliştirilmeye çalışılıyor.

 Türkiye'nin bir Çin, özelde de Doğu Türkistan politikasının olup olmadığı net değil. Türkiye'nin 3. olduğu Dünya Futbol Şampiyonası'ndaki maçta Türkiye lehine tezâhürât yapan Uygurların bile cezâlandırıldığı bu ülke Kaşgar'ı yok etmeye karar vermiş görünüyor.

 Jeostratejik hesapları aşan, “varlı/ğımız/n hânesi”ne yönelik saldırıya karşı duyarlılığı olmayanların küresel aktör olma iddiâsı olabilir mi?


Yazının devamı için tıklayınız.

NOT: Vurgular bize âittir. (Doğruluş)

Yazar: Âkif Emre
14-07-09
E mail: Mail Adresi Yok
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
KAŞGAR YOK EDİLMEDEN
Online Kişi: 19
Bu Gün: 565 || Bu Ay: 9.169 || Toplam Ziyaretçi: 2.200.713 || Toplam Tıklanma: 51.938.844