OSMANLICA DERSİYLE TANIŞIRKEN

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2162

Yazar: Önder Saatçi

OSMANLICA DERSİYLE TANIŞIRKEN

OSMANLICA DERSİYLE TANIŞIRKEN Antalya’da toplanan Millî Eğitim Şurası Osmanlıcanın liselerde mecburî ders olarak okutulması yönünde bir karar almış bulunuyor. Bu mesele birçok yönden kayda değerdir ve pek çok cepheden ele alınmayı icap ediyor.

İnsanlarımız, hayatımızdaki bu eksikliği gidermenin yolunu, bugüne kadar ya Kur’an kurslarına ya da imam-hatip okullarına yönelerek gidermeye çalıştı. Son zamanlarda ise Osmanlıca kurslarına yönelerek geçmiş kültürüyle temas kurmanın yollarını aradı. Bu gibi arayışların yönetim nezdinde de yankı bulması ve böyle bir adımın atılmış olması tabi ki ilk bakışta sevindirici. Ancak Türkiye’deki eğitim sisteminin ve bu sistemin üretmiş olduğu sorunların ne kadar girift olduğunu bilenler böyle bir meselenin sadece ders ihdas etmekle çözülmeyeceğini de bilirler. Hükûmetlerin popülist yaklaşımlarının çoğu zaman meselelerimize yeni meseleler kattığını da unutmayalım. Ancak yine de Osmanlıca derslerinin çocuklarımıza okutulacak olması bir fikrin hayata geçirilmesidir ve dikkatle takip edilmelidir.

Bu meselenin pek çok cephesi var, demiştik. Her şeyden önce, bugünkü eğitim sistemimiz üniversiteye giriş sınavına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu merkezî sınavda öğrenciye puan getirmeyen derslerin öğrenci üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Bu ders uygulama sahasına geçtiğinde bunun da göz önünde bulundurulması lâzımdır. Eğer ders mecburî olacaksa üniversiteye girişte de bir katkısının olması beklenir, aksi hâlde Osmanlıca dersi öğrencinin gözünde bir angaryaya dönüşür. Dersin mecburî olması durumunda öğrencilerin okulda geçirecekleri saat sayısının bugünkünden daha fazla olacağı da bilinmelidir. Bununla birlikte, böyle bir dersin uygulama yönünün de olacağı dikkate alınarak haftalık saat sayısının dörtten aşağı olmaması gereklidir. İki saatle sınırlandırılacak bir Osmanlıca dersi sembolik olur ve maksada hizmet etmez. Üniversitelerde Türk dili ve edebiyatı dışındaki bölümlerde verilen Türk dili dersleri dahi öğrenci için hiç de cazip değildir. Osmanlıca derslerinin de bu akıbete uğratılmaması için gerekli tedbirlerin alınması lâzımdır. Bu noktada dersin seçmeli mi yoksa mecburî mi olacağı hususu üzerinde eğitimcilerin ve yöneticilerin basiretli kararlar alması beklenir.

Elbette, iş bununla bitmiyor. Osmanlıca derslerini verebilecek öğretmenlerin seçiminde de titiz ve duyarlı olunmalıdır. Bu işin öncelikle bazı pilot uygulamalarla başlatılıp sonradan bütün yurda yayılmasında fayda var. Bu dersi vermek üzere yalnızca fen-edebiyat fakültesi, Türk dili ve edebiyatı mezunları branş öğretmeni kabul edilmelidir. Onların yetmediği yerde eğitim fakültelerinin Türkçe eğitimi mezunları ve sonra Tarih öğretmenleri bu derse girebilir. İlk zamanlarda üniversitelerde Osmanlıca dersi veren hocalardan da yararlanılmalıdır. Ama İlahiyat, Arap dili veya Fars dili mezunlarıyla bu işin götürülmesi mümkün değildir. Osmanlıcanın yazısı Arap harfleriyle olsa da dili Türkçedir. Bu incelik asla gözden uzak tutulmamalıdır. Hem bu dersin önümüzdeki öğretim yılından itibaren, alelacele konması icap etmez. Hükûmet bu meseleyi yaklaşan seçimlere malzeme yapmamalı, hele hele alevî sorunları konuşulurken, Kürt meselesi ve Kürtçe eğitim tartışılırken, Osmanlıca dersleri, toplumu bunlara hazırlamanın bir aracı hâline de getirmemelidir. Müfredatın hazırlanması ve öğretmenlerin hizmet içi eğitimden geçirilmesi(bu eğitim süreci sonunda adil bir sınav da yapılmalı) gibi temel eğitimcilik meseleleri asla ihmal edilmemelidir. Bir gecede eski yazıdan yeni yazıya geçilirken takınılan radikal tavır tersinden benimsenmemeli; ancak bu işin zaman içinde tavsamasına da izin verilmemeli.

Osmanlıca dersinin müfredatı ve hedefleri iyi belirlenmeli. Bu derste yalnızca eski metinleri okuma ve söylenenleri yazma yeteneği kazandırılmamalı, aynı zamanda öğrencilerin kelime hazinesinin geliştirilmesi de hedeflenmelidir. Liseden bu dersleri alarak mezun olmuş bir öğrencinin en azından eski yazıyla basılı metinleri rahatlıkla okuyabilmesi hedeflenmeli. Çeşitli hat türleriyle yazılmış yazıların okunması öğrencinin kendisini geliştirmesine bağlıdır. Bu yüzden aileler bu uygulamadan çok büyük neticeler ummamalı. Mesela, Mezar taşlarının okunması, camilerdeki kubbeleri çepeçevre saran girift hat yazılarının çözülebilmesi lise seviyesindeki eğitimden beklenmemeli. Ancak Lise mezunları bu eğitim sürecinin sonunda kelime hazinelerini biraz olsun güçlendirebilmelidirler. Nâmütenâhi(sonsuz), kâfi(yeterli), lâkayıt(umursamaz), mûteber(sözü dinlenir), hissiyât(duygular), sitayiş(övgü), vb. kelimeleri hem doğru telâffuz etmeyi hem de ne anlama geldiğini öğrenebilmelidirler. Yahut, “harb” ile “muharebe”nin, “kitle” ile “kütle”nin, “rakib” ile “râkib”in arasındaki anlam farklarını kavrayabilmelidir.

Osmanlıca ders kitaplarında Millî Edebiyat devrinin belli başlı yazarlarının, Mehmet Akif, Yahya Kemal, Reşat Nuri, Yakup Kadri, Halide Edip’in eserleri ve divan edebiyatının seçkin şairlerinin nispeten sade sayılabilecek şiirleri bulunmalı. Ancak bu metinlerin imlası da klasik Osmanlı imlası olmalıdır. Çünkü öğrenci ileride eline alacağı metinlerde bu imlayla karşı karşıya gelecektir.

Şimdi, şapkamızı önümüze koyup biraz da şunu düşünelim. Osmanlıcadan uzaklaşabileceğimiz kadar uzaklaştığımız bu devirde böyle bir uygulamanın hayata geçirilmesi her hâlde bazı fincancı katırlarını yine de ürkütecektir. Bu gibilerin eski yazıya karşı ideolojik yaklaşımlarını gözden geçirmiş olduklarını ümit ediyoruz. Yazının bir araç olduğu, onun başka şeylere alet edilmemesi gereği bunca yıldan sonra herkesçe anlaşılmıştır, inşallah.