ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : / DİL KALESİ
Okunma Sayısı: 2200
Yazar: D. Mehmet Doğan
DERİN SİYASET: 'OSMANLICA'YI KONUŞMAK

DERİN SİYASET: 'OSMANLICA'YI KONUŞMAKBa­sı­nı­mız gün­lük si­ya­set­le uğ­raş­mak­tan de­rin si­ya­se­ti ne­re­dey­se ta­ma­men unut­muş­tu. Os­man­lı­ca tar­tış­ma­la­rı ufak bir kı­pır­dan­ma mey­da­na ge­tir­di.

Cum­hur­baş­ka­nı­mı­zın os­man­lı­ca çı­kı­şı ko­nu­nun ne ka­dar az bi­lin­di­ği­ni de göz­ler önü­nü ser­di. Ki­mi­ne gö­re os­man­lı­ca bir dil­di; terk edil­me­si ge­re­ken kar­ma ve su­n’­i bir dil. Ki­mi­ne gö­re ise es­ki ve öğ­ren­me­si zor bir al­fa­be...

As­lın­da os­man­lı­ca hem dil ve hem de al­fa­be. Os­man­lı­la­rın di­li ve al­fa­be­si!Os­man­lı­lar kim?” so­ru­su­nun ce­va­bı­nı bu­ra­dan çı­ka­ra­bi­li­riz. Arap ve­ya İs­lâm al­fa­be­si, Os­man­lı­’nın da kul­lan­dı­ğı elif­ba idi. Fa­kat, bu al­fa­be­yi Os­man­lı­’ya mün­ha­sır san­ma­mak lâ­zım. Ta Ka­ra­han­lı­lar­dan be­ri bu elif­ba­yı kul­la­nı­yo­ruz. (Biz terk et­sek bi­le Ka­ra­han­lı sa­ha­sın­da, ya­ni Uy­gur özerk böl­ge­sin­de ha­len kul­la­nı­lı­yor) Türk­le­rin müs­lü­man ol­duk­tan son­ra ge­çir­di­ği me­de­ni­yet de­ği­şi­mi, böy­le bir al­fa­be ile ifa­de edil­miş­tir. Ku­tad­gu­bi­li­g’­den bu ya­na sa­yı­sız eser, ve­si­ka bu harf­ler­le kay­da ge­çi­ril­miş­tir. Os­man­lı bu an­lam­da ta­bi­î bir de­vam­dır.

De­vam, te­ma­dî kav­ra­mı önem­li. Ha­ni ne di­yor Ah­met Ham­di Tan­pı­nar: “De­vam ede­rek de­ğiş­mek, de­ği­şe­rek de­vam et­mek...” Sağ­lık­lı olan bu.

Cum­hu­ri­ye­t’­ten son­ra de­ğiş­mek, “in­kı­lap-dev­ri­m” kav­ra­mı ile baş ta­cı edil­miş­tir ama, de­vam yok sa­yıl­mış­tır. De­vam yok­sa kök­süz­lük var­dır. Os­man­lı­ca tar­tış­ma­la­rı de­vam­dan yok­sun de­ğiş­me­yi sa­vu­nan­lar ta­ra­fın­dan hâ­lâ bil­dik okur-ya­zar­lık ra­kam­la­rıy­la inan­dı­rı­cı kı­lın­ma­ya ça­lı­şı­lı­yor. 1912’den be­ri sa­va­şan bir ül­ke­de sa­vaş son­ra­sı­nın han­gi ra­kam­la­rı inan­dı­rı­cı­dır?

Os­man­lı­nın di­li ne idi? El­bet­te türk­çe! Os­man Be­y’­in ko­nuş­tu­ğu, Fa­ti­h’­in Ka­nu­nî­’nin, Sul­tan Re­şa­d’­ın şi­ir yaz­dı­ğı di­le “os­man­lı­ca­” de­mek mo­dern za­man­la­rın işi­dir. İn­gi­liz Wil­li­am Red­ho­use, 1890’da ya­yın­la­nan Türk­çe İn­gi­liz­ce söz­lü­ğü­ne “Tur­kish and En­gi­lish Le­xi­co­n” adı­nı ver­miş­ti. 1950’de bu ki­tap esas alı­na­rak ha­zır­la­nan söz­lük ise Red­ho­use Türk­çe/Os­man­lı­ca-İn­gi­liz­ce söz­lük adı­nı ta­şı­mak­ta­dır!

Red­ho­use’­nin 1890’da ya­yın­la­dı­ğı söz­lük 93 bin mad­de ba­şı, 30 bin mad­de içi söz un­su­ru ile hâ­lâ en zen­gin söz­lü­ğü­müz­dür. Bu­nun ne an­la­ma gel­di­ği­ni, on­dan 55 yıl son­ra, Dil Ku­ru­mu­’nun ya­yın­la­dı­ğı Türk­çe Söz­lü­k’­ün 15 bin ke­li­me­den iba­ret ol­du­ğu ye­te­rin­ce açık­lar her hal­de!

Cum­hu­ri­yet dö­ne­min­de bü­tün is­ta­tis­tik ra­kam­la­rın­da iyi­leş­me ol­ma­dı mı? Okul­la­rın ve oku­yan­la­rın sa­yı­sı art­tı da ne­den ke­li­me­le­rin sa­yı­sı azal­dı?

İş­te bu is­yan edil­me­si ge­re­ken bir so­nuç­tur! Çün­kü harf in­kı­lâ­bı ve dil dev­ri­mi bir kül­tü­rel zen­gin­leş­me sağ­la­ma­dı. Ak­si­ne, kü­tüp­ha­ne­ler do­lu­su eser­le­ri okun­maz hâ­le ge­tir­di, on­bin­ler­ce ke­li­me­nin söz­lü­ğü­müz­den tas­fi­ye­si­ne yol aç­tı. 19. Yüz­yıl­da ba­tı ilim­le­ri ve ede­bi­ya­tı ile te­mas so­nu­cu ye­ni kav­ram­lar­la zen­gin­le­şen di­li­miz tam bir me­de­ni­yet di­li ola­rak her tür­lü ih­ti­ya­cı kar­şı­la­ya­bi­li­yor­du. Öz­türk­çe­ci­lik akı­mı türk­çe­yi ilim di­li ol­mak­tan uzak­laş­tır­dı.

Sek­sen se­ne ön­ce tam da bu gün­ler­de bu ko­nu­lar gün­dem­dey­di. Peş pe­şe iki cep kı­la­vu­zu çı­ka­rıl­dı. Os­man­lı­ca­dan Türk­çe­ye Cep Kı­la­vu­zu ve Türk­çe­den Os­man­lı­ca­ya Cep Kı­la­vu­zu. Bun­lar 8 bin ci­va­rın­da ke­li­me ih­ti­va eden ki­tap­çık­lar­dı. Ar­tık ya­zar­ken, ko­nu­şur­ken bu kı­la­vuz­lar esas alı­na­cak­tı. Da­ha son­ra bu­na ba­zı ilim te­rim­le­ri de ek­len­diy­se de, çok faz­la ba­şa­rı­lı olu­na­ma­dı.

Os­man­lı­ca­dan ka­çar­ken la­tin­ce­ye yö­ne­le­ce­ği­mi­zi o za­ma­nın dev­rim­ci­le­ri gör­müş ola­bi­lir miy­di? On­lar gör­me­se de bi­ri­le­ri, “üst akı­l” mut­la­ka gör­müş­tür! Di­lin is­tik­ra­rı bo­zu­lun­ca, ya­ban­cı dil is­ti­la­sı ka­çı­nıl­maz olur. 20. Yüz­yıl­da dil dev­ri­mi­nin böy­le bir so­nuç ver­di­ği­ni bu­gün da­ha ko­lay an­la­ya­bi­li­yo­ruz.

Os­man­lı­ca­dan mu­rad, zen­gin türk­çe­dir!

Cum­hu­ri­ye­t’­ten son­ra -tam ta­bi­riy­le- Os­man­lı­’nın di­li ke­sil­di. Sa­de­ce sö­zü­nü et­ti­ği­miz dil de­ğil, onun zen­gin bir mû­sı­kî di­li de var­dı, o da ya­sak­la­na­rak or­ta­dan kal­dı­rıl­mak is­ten­di. Tür­ki­ye 80 se­ne ön­ce “mû­sı­kî in­kı­lâ­bı­”nı ko­nu­şu­yor­du. Rad­yo ya­yın­la­rın­dan Türk/Os­man­lı mû­sı­kî­si çı­ka­rıl­mış, eği­tim ve öğ­re­ti­mi de ya­sak­lan­mış­tı. O gün­ler­de tar­tı­şı­lan kah­ve­ler­de, ga­zi­no­lar­da, dü­ğün­ler­de ic­ra­sı­nın ya­sak­lan­ma­sı idi!

Ge­çen haf­ta­lar­da iki kla­sik mû­sı­kî zi­ya­fe­ti­nin için­de bu­lun­duk. Meh­med Âki­f’­in Âsım ki­ta­bı­nın ya­yın­la­nı­şı­nın 90. yı­lı do­la­yı­sıy­la dü­zen­le­nen bil­gi şö­le­nin­de Mü­nip Utan­dı kon­se­ri ve yi­ne Meh­med Âki­f’­in ve­fat yıl­dö­nü­mün­e adan­mış Di­ya­net Te­le­viz­yo­nun­da­ki Meh­met Ke­mik­siz yö­ne­ti­min­de­ki En­de­run top­lu­lu­ğu kon­se­ri. Her iki kon­ser­le, da­ha doğ­ru­su Os­man­lı­nın ke­si­len mü­zik di­li ile il­gi­li ay­rı bir ya­zı yaz­mak bor­cu­muz ol­sun!

Yazının kaynağına ulaşmak için tıklayınız.

Yazar: D. Mehmet Doğan
15-01-15
E mail: gazetevahdet.com
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
DERİN SİYASET: 'OSMANLICA'YI KONUŞMAK
Online Kişi: 16
Bu Gün: 593 || Bu Ay: 9.197 || Toplam Ziyaretçi: 2.200.795 || Toplam Tıklanma: 51.939.836