TÜRKÜLER MODERNİST KAFAYLA DİNLENİLMEZ

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / SANAT

Okunma Sayısı: 2148

Yazar: Ali İlbey

TÜRKÜLER MODERNİST KAFAYLA DİNLENİLMEZ

Allah aşkına söyleyiniz! Modern hangi edebî metinde ve mûsikide iki mânaya gelen “sen ağlama kirpiklerin ıslanır / ben ağlayım ki belki gönül uslanır” diyen ve sûreti aşıp aşktaki teslimiyetin “yedinci kat” ötesini ifade eden bir cümle kurulabilir.

“Sen bağ ol ki ben de o bağın gülü olayım” diyor türkümüz. Yani, cennet anlamına gelen bağın bir nadide parçası olan gül olmak istiyor âşık. Dahası, “sen efendi ol, ben de kapın da kul olayım” diyebiliyor irfan sahibi Hakk âşığı.

Türküde geçen, “efendi, “kul” ve “kapı” kelimelerinin, modernistlerin materyalist ve homo-ekonomikis düşünceden ürettikleri “padişah-kul” ve “patron-işçi” kavramlarıyla uzaktan yakından bir alâkası yoktur. “Efendi”, Efendimiz (s.a.v)’in cemal varlığından başlar, mübârek bir sevgili olan ilahî ve beşerî her mâşuk (âşık olunan) olabilir. “Kul”, Lûgatcesi “Allah’a nazaran kul.” Türküdeki mânasıyla gönül cihetinden bende ve râm olan kişidir; ezilen ve zorla hizmet ettirilen köle değildir. “Kapı” ise türküdeki tedaisi ile dergâh, tekke, manevî bir ikametgâh. Kapının mânası çoktur medeniyetimizde: Dil Kapısı, Gönül kapısı, Uhrevî kapı…

Gönülleri ve vicdanları pozitivist bir mantığa göre güdülen modernist zümrelerin bu türküyü anlamaları mümkün değildir? Dahası modern-seküler bir kafayla, bir sevgiliye, bir mübârek kişiye gönülden teslim olan insanın aşkınlığı idrak edilemez. Mübârek türkümüze bir daha kulak verelim:

“Hümâ Kuşu yükseklerden seslenir / Yâr koynunda bir çift suna beslenir / Sen ağlama kirpiklerin ıslanır / Ben ağlayım ki belki gönül uslanır / Sen bağ ol ki ben bahçende gül olayım / layık mıdır yanıp yanıp kül olayım / Sen efendi, ben kapında kul olayım / koy desinler bu da bunun kuludur.”

“Hümâ kuşu” lûgatçesi, “üzerinden uçtuğu kimselere devlet ve mutluluk getirdiğine inanılan kuştur. Tasavvufta, mâna katının yükseklerinde seyr u sülûk eden, enginlere sığmayan sâliki temsil eder. Kimi zaman Hümâ kuşu gibi yükseklerde uçup mağrurlaşan bir hâlin ifadesidir.

Türküdeki mânasıyla, âşık, Hümâ kuşu gibi yârine sevdasını en yüksek, yani en derin cihetiyle ifade eder. Yârin ağlamasına gönlü razı olmaz. Ben ağlayıp niyaz edeyim ki, belki âşık gönlüm felah bulur, rahatlar. Yârine, sen bağ, yani cennet veya cennetden bir yer ol ki, ben de orada gül olayım. Gül olmak arzusunda bir mânada Efendimiz (s.a.v)’e telmih var ve imrenme vardır.

“Dost”, medeniyetimizde ve derûnumuzda sevip saydığımız, yokluğunda hasretini çektiğimiz bir gönül insanıdır ki, ona olan meftunluğumuzu ancak şu yanık türküyle anlatabiliriz:

“Bin cefalar etsen almam üstüme oy / Gayet şirin geldi dillerin dostum oy / Varıp yâdellere meyil verirsen oy / Kış ola bağlana yolların dostum dostum.”

Türkünün ezgileştirdiği bu sevgi, bu gönül dostluğu, bu icazlı ve sanatlı ifade, dahası bu Türkçe, hangi modern nesir ve şiirde olabilir? Bin cefasına razı olduğu dostuna, gurbet ellere meyledip dönmezsen “kış ola bağlana yolların dostum” diyerek gönlünün en derin, en âşkın yerinden sesleniyor.

Ehl-i irfan bilir ki, “tabib” tasavvuftaki gibi türkülerde de ermişliği olan mürşit ve şeyh mânasındadır: Tabib-i ruhanî. Âşık kimi zaman türküyle de derdini ona açar, içindekini döker: “El vurup yâremi incitme tabip / Bilmem sıhhat bulmaz hicraneler var / Dest vurup da yârem eylersin derman / Her can kabul etmez viraneler var / Vay dünya dünya yalansın dünya / Yalan ile yalan olansın dünya...”

Diyor ki âşık: Yaralı gönlüme “dest vurup”, yani el atıp çâre bulmak istersin. Fakat kendini göstermeyen nice gönüllerde iflah olmaz hicraneler, yani şiddetli dost ayrılığından, hicranından dolayı aşk acısı çekenler var. Aşk derdinden her canın, yani ruhun katlanamayacağı yıkılmış, viraneye dönmüş, perişan ve harap olmuş kişiler var. Bu dünya yalandan ibaret vefâsız bir yerdir.

Sevdasından vecde geçmiş, sevdiğini dünyanın her nesne ve varlığından kıskanan bir âşık yüreğinin dilinden ancak şu türküyü duyabilirsiniz: “Mühür gözlüm seni elden / Sakınırım kıskanırım / Uçan kuştan esen yelden / Sakınırım kıskanırım / Yağan kardan esen yelden / Sakınırım kıskanırım.”

Gönlü, kelimeleri ve muhayyilesi modernizmin kirliliğine bulaşmış zavallı nesil, hulûs-ı kalple sevdiğine “mühür gözlüm” demeyi akıl edebilir mi? “Mühür gözlü”, iri ve siyah gözlü” demektir. Sevgilinin gözlerinin “mühre” benzetilmesi mânasız değildir. Dîvan Edebiyatı’nda mühür “sevgilinin ağzı ve dudakları”dır. Siyah, kültürümüzde “fena talih, hüzün” mânasına gelse de, sevgilinin siyah gözlü olması, onun sevgisi ve kalbi sonsuz geceler gibi derûna çekici ve maverayı hatırlatıcıdır.

Türkülerin dilini, kaynağını ve derûnunu bilmeyenler ne bahtsız insanlardır.