ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : / DİL KALESİ
Okunma Sayısı: 2495
Yazar: C. Yakup ŞİMŞEK
MEDYANIN ÇARPIK DİLİ

 

Türkçemiz sâhipsiz ve onu anasının sütü gibi mübarek bilen yazarlardan mahrum kalmıştır. "Türkçe değil mi, uydur uydur söyle!" yâvesi dilimiz hakkında en yanlış kanaatlerden birinin ifâdesi olarak hızla yayılmıştır. Ekmeğini dili tasarruftan kazanan koca koca yazarlar bile en az kendileri kadar koca koca çamlar devirerek mesleklerine devam etmektedirler. Bu berbat vaziyet karşısında eli kolu bağlı oturmak istemiyoruz. Ne derece faydası olur bilemeyiz, ama zaman zaman medyanın ünlü-ünsüz kalemşorlarında dikkatimizi çeken dil yanlışları üzerinde duracağız ve doğrusunu göstermeye çalışacağız.

Vira bismillâh...

YANLIŞ CÜMLE: Eğer Yahşi Batı için "Yedi yaşından büyüklere" kararı vermişse, Kültür Bakanlığı sansür kurulu, bu ülkemizde sansürün fiilen kalktığını, o kurulun boşuna toplanıp vakit kaybettiğini, bizim vergilerimizden boşuna para aldığının işaretidir. (Hıncal ULUÇ - 16 / 01 / 10, SABAH)

Şimdi bu cümlenin nerelerinde, ne yanlış olduğunu îzâh edelim:

1. HATA: Cümlede sıralanmış olan "kalktığı, kaybettiği, aldığı" fiilimsileri (ve bunlara bağlı cümlecikler) aynı eki ( genitif eki / muzafu'n-ileyh eki / tamlayan eki / ilgi eki: -ın / -in) almalı; "kalktığının, kaybettiğinin, aldığının" şeklinde tasrif ed(çek)ilmeliydi. Çünkü bu üç unsur "işaret" kelimesine, yani aynı tamlayana bağlanmıştır: kalktığının işareti, kaybettiğinin işareti, aldığının işareti... Ayrıca, yine bu üç fiilimsinin gerisinde olan üç cümlecik (1. ülkemizde sansürün fiilen kalktığı, 2. o kurulun boşuna toplanıp vakit kaybettiği 3. bizim vergilerimizden boşuna para aldığı) de birbirine bağlıdır.

2. HATA: Unsurları isabetli dizilmediği için cümlede "mana belirsizliği = ta'kid" vardır. "Ülkemizde sansürün fiilen kalktığının, o kurulun boşuna toplanıp vakit kaybettiğinin, bizim vergilerimizden boşuna para aldığının işareti olan, yani fail  (özne, müsnedü'n-ileyh, süje) kimdir, nedir?" sorusunun cevabı cümlede açık değildir. Tekrar okunduğunda bunun "Kültür Bakanlığı sansür kurulu" veya yalnızca "bu" kelimesi olduğu hükmüne varılabilir. Biraz daha kafa yorulduğunda failin "bu" kelimesinden ibaret olduğu anlaşılır. Aslında net olarak yine anlaşılmaz, sadece tahmin edilebilir. Çünkü "bu"dan sonra virgül konmamış, böylece "bu" kelimesi "ülke"nin sıfatı olmuş. Kendi kafamızdan, oraya bir virgül getirip "bu" kelimesini "ülke"den ayırıyor ve zamir yapıyoruz. Fakat bir zorluk daha var: Cümlede "bu" zamiri neyin, kimin yerini tutuyor? (Bir başka ifadeyle mercii ne?) "Kültür Bakanlığı sansür kurulu"nun mu?.. O da değil... Peki ne? İşte, "bu"nun karşıladığı, yani mercii: Kültür Bakanlığı sansür kurulunun, Yahşi Batı için "Yedi yaşından büyüklere" kararı vermesi...

3. HATA:  "Yedi yaşından büyüklere" sözü "Yedi yaşından büyükler içindir." yahut "Yedi yaşından büyüklere uygundur." şeklinde kurulmalıydı. Mevcut hâliyle "kararın yedi yaşından büyüklere verildiği, söylendiği, yazıldığı" şeklinde anlaşılabilir.

Bu kadar açıklamadan sonra artık cümlenin doğrusunu yazmanın vakti geldi. Aşağıda cümlenin doğrusunu göreceksiniz. Yalnız, okurken yukarıdaki Hıncal Uluç'un cümlesi ile karşılaştırarak okumanız tavsiye olunur. O zaman yanlışlık daha net olarak fark edilecektir.

Cümle aynı mânâyı ifade etmek üzere iki şekilde düzeltilebilir:

DOĞRU CÜMLE (1): Kültür Bakanlığı sansür kurulu, eğer “Yahşi Batı” için "Yedi yaşından büyüklere uygundur." kararı vermişse bu karar, ülkemizde sansürün fiilen kalktığının, o kurulun boşuna toplanıp vakit kaybettiğinin, bizim vergilerimizden boşuna para aldığının işaretidir.

DOĞRU CÜMLE (2): Kültür Bakanlığı sansür kurulununYahşi Batı” için verdiği "Yedi yaşından büyüklere uygundur." kararı, ülkemizde sansürün fiilen kalktığının, o kurulun boşuna toplanıp vakit kaybettiğinin, bizim vergilerimizden boşuna para aldığının işaretidir.

Ne diyelim? Allah, yazdığını gözleri gören, söylediğini kulağı işiten, öz dilini büyük hassasiyetle kullanan yazarlarımızın sayısını ve tesirini artırsın.

(MERAKLISI İÇİN: 1. Hıncal Uluç'un bahsettiği "Yedi yaşından büyükler" sözü TV'lerde bazı filmler başlarken gösterilen, bir daire içindeki 7+ sembolünün ismine yapılan bir atıf olup bu isim RTÜK'ün "Akıllı İşaretler Web Sitesi"nde "7 Yaş ve Üzeri için" şeklinde geçmektedir. 2. "Kültür Bakanlığı sansür kurulu" ismini taşıyan resmî bir heyet yoktur. Olsaydı "sansür kurulu" şeklinde değil "Sansür Kurulu" imlasıyla yazılması doğru olurdu. Bunun da asıl ismi "Kültür Bakanlığı Denetleme Kurulu"dur.)

Yazar: C. Yakup ŞİMŞEK
18-01-10
E mail: Mail Adresi Yok
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
MEDYANIN ÇARPIK DİLİ
Online Kişi: 16
Bu Gün: 385 || Bu Ay: 9.608 || Toplam Ziyaretçi: 2.201.323 || Toplam Tıklanma: 51.943.370