ÂYET-İ KERÎME
Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.
Bakara, 120.
HADÎS-İ ŞERİF
Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.
Müslim, Rikak, 99.
SÖZÜN ÖZÜ
Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.
İsmet Özel
Kategori : / CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER
Okunma Sayısı: 8174
Yazar: Harun ŞAHİN
CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (YUNAN MÛCİZESİ II)

Mehmed Rauf’un eserini takdim edişi çok daha şairane: “Bir  kısm-ı mühimmi1 iklim-i câzibedârımızda2 doğup büyüyen, icazkâr3 elleriyle eyvan-ı şiir4  ve edebiyatın esaslarını kuran ve nihayet şehrah-ı tefekkür5 ve tahassüste6 selasil-i âsâr’a7 pişva8 olan Yunan Hükema9 ve şuarasının10 hayat ve meslekleriyle mahsulat-ı fikriyeleri11 hakkında az-çok iktisabı12 malumat iktiza eder13.”Yazarın büyük ızdırabı, Yunanca  “enafis-i âsâr14”ın hâlâ dilimize çevrilmemiş olmasıdır. 

Filhakika, “Eski Yunanlıların en hakiki ibdaları15 edebiyatlarıdır. Hususat-ı sairede16 Mısırlılarla milel-i şarkiyeden17 hayli iktisabatta18 bulundukları halde edebiyatta hiç bir milleti numune ittihaz etmemişlerdir.19” Bugünkü Batı edebiyatına “vukuf20 peyda etmek21 için” mutlaka Yunan ve Roma edebiyatını bilmek lazım. “Eski Yunanlar yalnız Yunan edebiyatının değil fakat edebiyatın mübdiidirler22”.

Hulasa edelim: 1912’ye kadar Türk intelijansiyansı Yunan-ı Kadime karşı hürmetkâr bir tecessüsü23 duymaktadır sadece.Yunan “hocalarımızın hocası”dır, edebiyatın kurucusudur; bu itibarla tanınması şarttır. 1912’de Paris’ten İstanbul’a dönen genç bir kabiliyet bu hürmetkâr tecessüsü çılgın bir aşk haline getirir. Başka bir tabirle, Yunanlı Papadiamantopulos (Jean Moréas24) ile Kübalı Heredia’nın25 coşkun tilmizi26 Yahya Kemal, Paris kahvehanelerinde duyduklarını Peyam-ı Sabah27 okuyucularına şöyle aktarır: “Tarihte hayy28 ve  muhyi29 bir insaniyet var: Bahr-ı Sefid30 havzası. Hayata susayanlar o havzanın sahiline doğru koşuyor. Tarihin bu karn’ını31 fena bulan insanlar, Athena Palas32 etrafında birleşecek. Renan’ın altmış sene evvel Suriye’den dönerken Atina Akropolisi33 üstünden yükselen münacaatı, beş asr-ı tefekkürün34 son sözü idi.” “Yunan esatiri35 her kavmindir” genç şaire göre, “medeni insanların ebedi kitabıdır”. Bir başka yazısında büsbütün coşar şair;güneş, denizden şarkılarla yükseliyor, şarkılarla batıyor. Hayat, gündüz coşkun, gece seyyah36 bir musiki halinde. Erkekler uryan37 kahramanlar, kadınlar da ince tüllerle örtülü uzun sebular38 gibi... Zevce ve zevçleri gördüm, kollarını birbirlerinin omuzlarına atmış yürüyorlardı... Beni bu beldenin saadeti ürküttü... Burada aşk, din, san’at; hayat halinde mütecelli.39 Bu alem bir sebûtraşın40 eseridir; bu eseri de eski bir sebudan  nümune41 alarak yaptı”.

 Paris’ten gelen şairin sesi, Mısır’dan gelen genç bir ikbalperestte42, (Yakup Kadri43) tannân44 akisler buldu. Biraz da onu dinleyelim: “Bütün kitaplarımı yaktım... Kaybettiğim zamana ağlıyorum... nihayet menbaı45 buldum. Fakat, heyhat, neden sonra... Şimdi kendimi genç, kavi,46 yüksek ve geniş buluyorum”. Sayfalarca sürüp giden bu mensur kaside beklenmedik bir ifşa47 ile sona erer. Üstat “cihan-ı bedayiin48 bütün usaresini49 sanki bir bardak suda” içmiş, yani Homeros50’u okumuştur. “O Homeros ki... tarihi, tarih-i medeniyeti tek başına yaptı... Homeros’tur ki, Atina’yı, Roma’yı, Paris’i doğurdu... hatta diyebilirim ki, tayyarenin mucidi de Homeros’tur... Homeros, yalnız beşeriyeti ibda51 ile kalmadı, beşeriyete beşeriyet muhabbetini öğretti...” 

 Hasan Ali52: “Edebiyatımızda en eski medeniyetlere beşik olmuş Anadolu’nun eski sakinlerine ilk akrabalık duyan ve duyuran, Yakup Kadri oldu. Şimdi Sabahattin Eyyuboğlu53’nda ve onunla beraber pek çok gençlerimizde gördüğümüz Anayurt Anadolu’yu payen54 geçmişiyle beraber yaşayarak benimseme fikri, köklerini burada bulur” diyor.

Kısaca: Gönülleri çağdışı kalmaya razı olmayan garpperest55 aydınlarımız Yunan’dan fazla yunancı kesilirler, hocalarına parmak ısırtacak kadar yunancı. Ama, Balkan Savaşı56 kopmak üzereymiş, Avrupalı dostları hasta adamın mirasını bölüşmek için sabırsızlanıyorlarmış, onlara ne! Dâvâ: ne pahasına olursa olsun Osmanlıyı yıkmak. Medeniyet bunu icap ettirmiyor mu? Efendileri yalan mı söyleyecek? Kendine yeni cedler arayan kibar inteliyajansiyamız, elbette ki Yunan’ı Moğol veya Hun’a tercih edecekti.



1 Kısm-ı mühim: Ehemmiyetli kısım, önemli ölçü.

2 İklim-i cazibedâr: Cazibe  iklimi, celbeden, kendine çeken bir hal.

3 İcazkar: Herkesin yapamayacağı surette eser ortaya koyan, söz söyleyen.

4 Eyvan:  Büyük divan solon, köşk. Eyvan-ı şiir: Şiirin köşkü.

5 Şahrah-ı tefekkür: Düşüncenin ana yolu.

6 Tahassüs: Hislenme, duygulanma.

7 Selasil-i âsâr: Ard arda gelen eserler.

8 Pişvâ: Reis, başkan.

9 Hükemâ: Hakimler, alimler, bilginler.

10 Şuara: Şairler.

11 Mahsulat-ı fikriye: Fikirlerin ürünleri.

12 İktisab: Kazanma, edinme.

13 İktiza etmek: Gerektirmek.

14 Enafis-i âsâr: Enfes eserler.

15 İbdâ: Yaratma, yoktan var etme, icat etme.

16 Hususât-ı sâire: Değişen hususlarda.

17 Milel-i şarkiye: Şark milletleri.

18 İktisâbât: Kazanmalar, elde etmeler.

19 İttihaz etmek: Saymak, tutmak, ... olarak görmek.

20 Vukuf: Anlama, bilme, haberi olma.

21 Peyda etmek: Ortaya çıkarmak, oluşturmak, yapmak.

22 Mübdii: İcad eden, yeni şeyler bulan.

23 Tecessüs: Belli etmeden kendini ilgilendirmeyen şeyleri öğrenmeye çalışma. Merakını gidermeye çalışma, görme, anlama merakı.

24 Jean Moréas: (1856-1910) asıl adı Pannis Papadiamantopulos Fransız simgeciliğinin gelişmesinde öncü rol oynamış Yunanlı şair.

25 Kübalı Heredia: Jose Maria De Heredia (22 Kasım 1942 Küba- 2 Ekim 1905 Fransa) soneleriyle tanınan Küba asıllı Fransız parnasyen şair. Parnasizmim önde gelen şairlerindendir.

26 Tilmiz: Öğrenci

27 Peyâm-ı Sabah : Ali Kemal’in Başmuharrirliğini yaptığı gazetenin adı. Ali Kemâl, II. Meşrutiyet’ten sonra istanbul’da  Peyam adında günlük bir siyasi gazete çıkardı. Gazete sonraları Peyam-ı Edebî, Peyam-i Sabah Edebî Nüshası ve Peyam-ı Sabah adlarıyla yayınlandı. 1919 yılında Damat Ferit Hükümeti’nde Maarif Nazırlığı olunca gazetesini Mihran Efendi’nin Sabah gazetesiyle birleştirdi ve adı  Payam-ı Sabah olarak kaldı.

28 Hayy: Canlı, diri.

29 Muhyi: İhya eden, canlandıran, hayat veren.

30 Bahr-ı Sefid: Akdeniz.

31 Karn: Boynuz.

32 Athena: Bir adı Athena, bir adı da Palas’tır. Yunan mitolojisinde akıl, sanat, strateji, barış ve savaş tanrıçası olduğuna inanılır.

33 Akropolis: Eski Yunan kentlerinin en yüksek noktasında yer alan, şehir yönetimi ve dinle ilgili başlıca yapıların bulunduğu savunmaya yönelik merkez.

34 Asr-ı tefekkür: Düşünme asrı, zihin yorma zamanı.

35 Esatir: Mitoloji, uydurma hikâyeler, masal nevinden şeyler.

36 Seyyah: Gezgin, turist.

37 Uryan: Çıplak.

38 Sebu: Testi, şarap kabı.

39 Mütecelli: Tecelli eden, görünen, meydana çıkan.

40 Sebutraş: Testi yapan.

41 Numune: Misal.

42 Ikbalperest: İkbale çok düşkün,  gözü yükseklerde olan, dalkavuk.

43 Yakup Kadri Karaosmanoğlu: (1889-1974), Millî Mücadele dönemi ve Cumhuriyet sonrası hikâye ve roman yazarı.

44 Tannân: Tınlayan, çınlayan.

45 Menba‘: Kaynak, pınar.

46 Kavi: Dayanıklı, güçlü, zorlu.

47 İfşâ Gizli bir şeyi açığa çıkarma, yayma.

48 Cihan-ı bedâyiin: Cihanın güzellikleri.

49 Usare: Öz su.

50 Homeros: İlyada ve Odysia destanını yazdığı sanılan Yunanlı şair. M.Ö. 9. asırda yaşadığı sanılır.

51 İbdâ: Eşi olmayan bir şey maydana getirmek.

52 Hasan Ali Yücel: (1897-1961) 1938 Celal Bayar hükümetinin Milli Eğitim Bakanı ve köy enstitülerinin kurucusu.

53 Sabahattin Eyüboğlu: (1908-1973) Eğitimci, mütercim ve yazar.

54 Payen:  Çok tanrılı dinden olan (kimse), pagan.

55 Garpperest: Batıya düşkün.

56 Balkan Savaşları: Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki dört devlete karşı 1912 - 1913'te yaptığı savaşlar (8 Ekim 1912 - 29 Eylül 1913).

 


Yazar: Harun ŞAHİN
26-04-14
E mail:
Yazar Hakkında Bilgi ve Diğer Yazıları
 
 
Yorumlar: 0
Bu yazı için henüz yorum yapılmamıştır.
CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (YUNAN MÛCİZESİ II)
Online Kişi: 25
Bu Gün: 84 || Bu Ay: 9.307 || Toplam Ziyaretçi: 2.200.961 || Toplam Tıklanma: 51.941.202