MEDYA PAZARINDA DEFOLU TÜRKÇE

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2152

Yazar: C.Yakup Şimşek

MEDYA PAZARINDA DEFOLU TÜRKÇE – 15

(ZAMAN – Ahmet KEKEÇ – Afet ILGAZ)

ZAMAN (28 Şubat 2011 – Haber Metni)

"Ölüm sebebi 'kalp yetmezliği' olarak açıklanan 'Milli Görüş lideri' için vasiyeti gereği resmî devlet töreni yapılmayacak."

"Devlet töreni" dediğiniz şey zaten "resmî" olur. Çünkü “resmî” kelimesi “Devletin olan, devlete ait, devlete dair” demektir; “resmî tören” ise “Devletin icra ettiği, devlete ait merasim” olur. Dolayısıyla lüzumsuz bir vasıflandırma yapılmış. İkisini beraber – “resmî devlet töreni” şeklinde – kullanmak "resmî"liği artırmak için olsa gerek... Şaka bir yana, böyle kullandığınız zaman okuyucuların kafasında “resmî olmayan devlet merasimi” veya “devlete ait olmayan resmî merasim” gibi yanlış mefhumlar doğabilir...
Erbakan’ın vefatına dair haberlerde aynı yanlış ifadeyi (resmî devlet töreni) kullanan başka medya organları da vardı.
Bu arada, Abdurrahman DİLİPAK’ın aynı haber hakkındaki – imlası yanlış olsa da – doğru ifadesi gözümüzden kaçmadı:
“Resmi tören istememiş."

TDK’nin bu “resmî” kelimesini ortadan kaldırmak için Türkçeye sokmaya çalıştığı iki ucubeyi de bu vesileyle hatırlatalım:
1. (1930’larda) uluşal 2. (1960’larda) görevsel. TDK’miz 1970’lerde “devlet”i de kaldırıp yerine “erkyurt” diye bir şey oturtmaya teşebbüs etmiş.
Eğer bu kelimeler bazı “resmî” güçlerin ısrarı ve zorlamasıyla kabul ettirilseydi bugün medyamız belki şöyle döktürecekti:
“Uluşal erkyurt töreni yapılmayacak.”
“Görevsel erkyurt töreni yapılmayacak.”
“Uluşal tören istememiş.”
“Görevsel tören istememiş.”

***
Ahmet KEKEÇ (28 Şubat 2011 – star)
“Dahası, bir “ölüm vakası” niçin bizi dünyayla halleşmeye ve bir öz nefis muhasebesi yapmaya itiyordu?”
Ahmet KEKEÇ’in hatası da tıpkı ZAMAN’ınki gibi… Ahlaki bir tabir olan “nefis muhasebesi” zaten insanın özü(kendisi)ne yönelik bir fiili anlatır. TDK bunu şöyle tarif etmiş: “İnsanın isteklerini, hırslarını ve yaptıklarını gözden geçirmesi, doğru veya yanlışlarını vicdanının süzgecinden geçirip bir değerlendirme yapması.” Daha kısa bir tarif de benden: “İnsanın kendisini, yani nefsini hesaba çekmesi…”
Ahmet KEKEÇ’in bunları bildiğini tahmin ediyoruz. Bilerek böyle yazdıysa bu “öz” kelimesini “Bir kimsenin benliği, kendi manevi varlığı, iç, nefis, derun” manasında değil de “üvey olmayan” veya “saf, arı” manalarından birinde mi kullandı acaba?..
Eğer ikinci şık doğruysa vaziyet daha vahim demektir.

***
Afet ILGAZ (23 Şubat 2011 – YENİÇAĞ)
“Arap dünyasının bedevilerden, çöl aşiretlerinden ibaret olmadığını, bu dünyaya lider olmaya soyunduğumuz zaman anlamalıydık ama onların ‘entari’leri ve çeşitli ekonomik, siyasi sıkıntılar içinde olmaları, bu düşüncemizi haklı çıkaracak sathi, yüzeysel işaretler oluşturuyordu.”

Afet ILGAZ’ın yukarıdaki cümlesinde de - ZAMAN’da ve Ahmet KEKEÇ’te olduğu gibi - fazla kelime var: sathi, yüzeysel… Bu iki kelimeden biri lüzumsuz. Çünkü ikisi de aynı manada…
“Sathi” kelimesi TDK’nin bugün “eskimiş” saydığı ve artık öğretilmeyen bir kelime… TDK 1930’larda “sathi”yi kaldırmak için “üstünkörü, yüzlek” kelimelerini teklif etmiş. 1970’lerde yüz geri ederek “yüzlek”i yüzüstü bırakmış; Anadolu ağızlarındaki bu “yüzlek” kelimesinin yüzü yazılı kalmış. Yerini TDK icadı “yüzeysel” almış.
Bu “yüzeysel” kelimesi Arapça asıllı “sathi”yi Türkçeden atmakla yetinmedi. Arapça olmak gibi bir yüz karası (!) olmayan “yüzlek” kelimesini de kovdu, “üstünkörü” sözünü de hayli unutturdu…