MANKURTLAŞTIRAN EĞİTİM

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / MAÂRİF (Eğitimle İlgili Yazılar)

Okunma Sayısı: 180

Yazar: İsmail Aydoğan

MANKURTLAŞTIRAN EĞİTİM

MANKURTLAŞTIRAN EĞİTİM Ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, 1980 yılında yazdığı Gün Olur Asra Bedel adlı romanında bir mankurt karakteri tasvir eder. Bu karakter, çeşitli işkencelerden sonra hafızasını yitirmiş, düşünemez olmuş, kendini kaybetmiş, sadece kendine denileni yapan zavallı bir köledir. Kişiliği, kimliği ve benliği yok olmuş; zihnini ele geçiren efendisinin doğrusu, güzeli, iyisi kendisinin doğrusu, güzeli, iyisi olmuştur. O artık bir mankurttur. Aytmatov’un, bu mankurtun normal insana yükselmesi olarak ileri sürdüğü çare ise Özüne yani Kültürüne dönüştür.

Bu öneriyi Aytmatov’un eserlerinin hemen hepsinde görebiliriz. Mesela Cengiz Han’a Küsen Bulut’ta, Dişi Kurdun Rüyaları’nda ve Gün Olur Asra Bedel başta olmak üzere hemen hemen tüm eserlerinde bir toplumun kurtuluşunun kendi kültürüne göre düşünmek ve yaşamak olduğunu söyler. Bunun en çarpıcı örneği Gün Olur Asra Bedel’deki Nayman Ana’nın mankurtlaşmış oğlunun kendine gelmesi için söylediği; “Adını hatırla! Kim olduğunu hatırla!” cümleleridir.

Evet, Rusların Müslüman toplumlara yaptıklarının benzerini İngilizler Hintlilere, Çinlilere; Japonlar Korelilere, Tayvanlılara, Mançuryalılara yaptı. Afrika ülkelerinin hemen hepsinde, Avrupalı ülkeler, mankurtlaştırma faaliyetlerini eğitimle gerçekleştirdiler. Bugün olan da bunun benzeri. Ne var ki klasik kolonyalizmde güçlüler gelip zorla insanları eğitiyordu; günümüz emperyalizm çağında ise siz onların ayağına gidiyor, onlardan eğitim alıyor, o eğitimi ülkenize getiriyor ve bunu çocuklarınıza uyguluyorsunuz.

Aytmatov, Kırgızların Rus kültürüne göre yetiştirilmesine itiraz eder. Çünkü Rus kültürü Kırgızları birer “Beyaz Gemi”deki baba Orazkul gibi mankurtlaştırmaktadır. Aytmatov’un Kırgızlar için söylediğini biz de kendimize söyleyebiliriz, hatta söylemeliyiz. Çünkü Kırgızları mankurtlaştıran Ruslardı, bizi mankurtlaştıran ise Avrupalılar. Ancak bizim Kırgızlardan bir farkımız var. Onları Ruslar zorla mankurtlaştırıyordu, biz ise kendimizi Avrupalılara mankurtlaştırtıyoruz.

O halde yalın gerçek şu; kültürünü temel almayan her eğitim sistemi mankurt yetiştirir. Ve her mankurt önce kendine yabancı, ardından kendine düşmandır. Mankurtlaşmanın panzehiri ise “kim olduğunu hatırla”maktır. Bu anlamda Yunus Emre’nin “İlim ilim bilmektir, İlim kendin bilmektir” dediği şeyle Nayman Ana’nın tavsiyesi aynı şeydir. Ne hazindir ki bu gerçekliğe yüzünü dönmeyen eğitim sistemimiz kendini kandırmaya devam ediyor. Israrla aynı yerde patinaj yapmaya, gelişmek, diyor. Sait Halim Paşa, Samiha Ayverdi, Mümtaz Turhan, Nurettin Topçu gibi birçok insan bu duruma karşı köklü eleştiriler yaptılar, çözüm önerileri geliştirdiler, yazdılar, çizdiler. Ama sonuç değişmedi, değişmiyor. Çok büyük ihtimal bizde bu pespaye eğitimin halini görerek ölüp gideceğiz.

Galiba şu bir gerçek; Bizim ülkemizin Sağcısından Solcusuna, İslamcısından Sekülerine, bilinçlisinden bilinçsizine, modernistinden muhafazakârına kadar hemen herkes numara yaparak yaşamayı tarz haline getirmiş. Ve galiba Baudrillard da haklı; simülasyon ve simülakr, tek hiper gerçeklik. Bunu daha yumuşakça söylersek; görünmek, olmaktan; sahtelik gerçeklikten; kopya, asıldan evladır. Bundandır, Bakanlar yönetiyormuş gibi, öğretmenler öğretiyormuş gibi, öğrenciler öğreniyormuş gibi yapmayı sadece sevmiyorlar, garip bir şekilde, işlerin böyle olacağına kendilerine inandırmışlar.

İcmâlen söylersek; güneş kadar gerçek olan bir şey varsa o da bizim ciddi bir insan sorunumuzun, ciddi bir aydın sorunumuzun, ciddi bir inanma sorunumuzun, bunlardan daha önemlisi ise ciddi bir ciddiyet sorunumuzun olduğudur.

Yazının kaynağına ulaşmak için tıklayınız.