MEDYA PAZARINDA DEFOLU TÜRKÇE

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2215

Yazar: C.Yakup Şimşek

MEDYA PAZARINDA DEFOLU TÜRKÇE - 42

(Cumhuriyet – Mustafa BALBAY – Cüneyt ARCAYÜREK – Hikmet ÇETİNKAYA)

Cumhuriyet (Haber Başlığı – 19 Mayıs 2011)

“MHP lideri Bahçeli, altı yöneticisine sahip çıkıp meydan okudu”

Haber başlığı olarak kurulan cümle bize bir haberi yanlış veriyor:

“MHP lideri Bahçeli, altı yöneticisine” önce sahip çıkmış, sonra da yine o “altı yöneticisine” meydan okumuş...

Onlara sahip çıktığı doğru fakat meydan okuduğu yanlış…

Cümlenin böyle hatalı bir şekil almasındaki faktör, dil bilgisi bakımından şöyle açıklanabilir:

Cümledeki asıl fiil (meydan okudu) ve fer’î fiil (sahip çıkıp) aynı unsura (altı yöneticisine= yer tamlayıcısı / mef’ûlün ileyh / datif hâli) bağlanmış. Hâlbuki o unsurun manası bu cümlede yalnızca fer’î fiile (sahip çıkıp) bağlıdır ve asıl fiil (meydan okudu) ile böyle bir bağı yoktur.

***

Mustafa BALBAY (Cumhuriyet – 17 Mayıs 2011)

“Hitler halkın oylarıyla geldi; ama acaba Alman sermayesi ‘kârımız artıyor, biz ona bakalım’ körlüğüne ya da bencilliğine kapılmasaydı, bu kadar densiz hareket edebilir miydi?”

BALBAY’ın dikkatsiz kurduğu bu cümleye göre “bu kadar densiz hareket” eden kim veya nedir?

A) Hitler

B) Alman sermayesi

Dil tekniği bakımdan cevap B olur. Gelgelelim bu cümle değil de yazının bütünü göz önüne alınırsa doğru cevabın A olduğu tahmin edilebilir.

Evet, yalnızca tahmin edersiniz ama emin olamazsınız… Çünkü kontekst (siyak) bunu anlamaya yetmiyor.

BALBAY’ın kastettiği eğer A şıkkıysa cümlesini şöyle kurması lazımdı:

“Hitler halkın oylarıyla geldi; ama acaba Alman sermayesi ‘kârımız artıyor, biz ona bakalım’ körlüğüne ya da bencilliğine kapılmasaydı, Hitler bu kadar densiz hareket edebilir miydi?”

***

Cüneyt ARCAYÜREK (Cumhuriyet – 17 Mayıs 2011)

“Halkın nabzını tutan TV muhabirlerinin birinden nasıl bir anayasa bekliyorsunuz diye sorana da bu konuda görüş açıklayana da rastlamadık.”

Cüneyt ARCAYÜREK amcamız neyi “sorana da bu konuda görüş açıklayana da” rastlamamış?

A) Nasıl bir anayasa bekliyorsunuz?

B) Birinden nasıl bir anayasa bekliyorsunuz?

C) Halkın nabzını tutan TV muhabirlerinin birinden nasıl bir anayasa bekliyorsunuz?

Kıdemli ARCAYÜREK’in bu acemi cümlesini ne kadar didiklesek de doğruyu bulamıyoruz...

***

Hikmet ÇETİNKAYA (Cumhuriyet – 19 Mayıs 2011)

“Kimi iyi saatte olsunların gizli çekimle kaydettiği kasetler ters tepince Erdoğan Süleyman Demirel’e karşı saldırıya geçti, CHP’yle işbirliği yaptığını öne sürdü.”

Bu ifadeye göre CHP ile iş birliği yapan kimdir?

A) Süleyman Demirel

B) Erdoğan

ÇETİNKAYA’nın cümlesine bakmazsanız – meseleyi de daha önceden biliyorsanız – doğru cevap A (Süleyman Demirel) olur.

Meseleden haberiniz yoksa ve bunu ilk defa ÇETİNKAYA’nın bu cümlesinden okuyorsanız doğru cevap B (Erdoğan) olabilir; siz de yanlış öğrenmiş olabilirsiniz...

Ayrıca eğer ""Erdoğan" ile "Süleyman Demirel" isimlerinin başka başka kişilere ait olduğunu bilmeyen biri bu yazıyı okursa "Erdoğan Süleyman Demirel" adında tek bir şahıstan bahsedildiğini zannedebilir. İki isim arasına bir virgül koymak çetin bir iş olsa gerek...

Medya pazarında böyle defolar yığın yığın...

Aldıklarınıza dikkat edin ve aldanmayın...