Kategori : İKTİBAS / Muhtelif Mevzûlar, Yazarlar, Yazılar | Okunma Sayısı: 443 |
7) Klientalist Postmodern Cemaatin Türkiye'yi Totaliter Bir Devlet Haline Getirmesi
(klientalizm: Politikada seçmeni müşteri gibi gören anlayış. Vereceği oy karşılığında iş, para, statü vaad etmek. Seçilmek isteyen patron, seçmen ise garibandır. Seçim sonrası vaadler genellikle unutulur. Hatta oyu alınan seçmene baskılar bile uygulanır. "Doğruluş")
Bütün bu baskıcı yönetim tarzından dolayı yabancı gözlemciler, Türkiye'nin rejimine ‘totaliter rejim' tanısı koymaktaydılar. 1931'lerin Amerikan Büyükelçisi J. G. Grew, hükûmetine verdiği raporda, CHF'dan “Recep Bey'in Partisi” diye söz etmekte ve aynen şunları yazmaktadır: “Aynı zamanda Halk Partisi'nin bir baştan bir başa yeniden örgütlenmesine girişildi. Eğer çıkardığım sonuçlarda yanılmıyorsam, bu yeniden örgütlenme, Halk Partisi'nin Faşist ilkelere dayanan bir siyaset örgütüne döndürecek: Faşizmin Türkçesi ise: “Yeni Kemalizm” olacaktır. TC'nin idare şekli, artık demokratik bir idare olmayıp İtalya'da tatbik edilen totaliter rejimin aynı olan bir idaredir” (Kabaklı,1989:323).
O günün Türk devlet yapısını tahlil eden yabancılar da aynı bilgilerle karşılaşmışlar, icranın aşırı kuvveti ve “Cumhurbaşkanı'nın hiç bir demokraside rastlanmayacak ölçüde yetkilerine temas ederek şeflik devri'nin varlığına atıf yapmışlardı” (Toynbee,2000:99).
Engin Ardıç'a göre bu sistemin adı otarşi idi. “Ortaya mükemmel bir otarşi çıkmıştı. Kimse ağzını açamıyor, ancak kendisini hür zannediyordu” (Ardıç,2003).
Ahmet Ağaoğlu, Sabiha Sertel gibi devrin aydınlarının ikazlarına rağmen “rejimin diktatörlüğe geçmesini kolaylaştıran” (Sertel Sabiha,1987:67). tüm düzenlemeler yapılmış, ortaya başka benzerine rastlanılmayan “bir meclis diktatörlüğü rejimi” (Ateş,1998:37). çıkmıştı.
Başar'a göre; “Ne seçimler, seçim; ne Meclis, meclisti. Değil bir parti, bir esnaf cemiyeti dahi serbest şekilde kurulup çalışacak durumda değildi” (Başar,1956:30).
Devrin yerli ve yabancı şahitleri hãdiselere belirli mefhumların içinin doldurulup doldurulmadığı açısından bakıyorlar ve neticesini ilan ediyorlardı. Mesela; Arnold Toynbee'ye göre “Türk rejimi, tipik bir oligarşik despotizmdi” (Toynbee,2000:97).
Şeflik Rejimi altında sistemin parlamenter yapısı da içten içe çürümeye uğramıştı. Seçimler sırasında ‘Milletvekili adayları M. Kemal tarafından atamayla tesbit olunuyorlardı.' 1923 yılındaki Teşkilatı Esasiye Kanunu tartışmaları sırasında Meclisi feshetme selahiyeti isteyen, ancak bu talebi kabul edilmeyen Mustafa Kemal, şimdi birkaç yıl sonra Meclisin tek hakimiydi.1935 yılına gelindiğinde rejim bir frankeştayn gibi Şef'in dahi kontrolünün dışına çıkma tehlikesi gösterir. O Kadar ki “1935 seçimlerinde Mustafa Kemal, Halk Fırkalı olan 2. seçmenlere müstakil mebus adaylarını seçtiremez ” (Uyar,1999:162)
Devrin yapısını en çarpıcı şekilde tasvir eden tahlillerden biri yabancı bir gözlemciye aittir. Paul Gentizon, o günkü Türkiye'yi anlatan eserinde Ankara Hükümeti'ni çok değişik yönleriyle değerlendirdikten sonra, Şeflik Türkiyesi'nin işleyişine ışık tutan şu kayıtları düşer: Yakından bakılınca durum değişiktir. ‘Takriri Sükun Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra ülkede siyãsî hürriyet kalmamıştır. Sadece hükümeti oluşturan tek parti, yetkileri kullanmaktadır. Politik güçlerin işleyişi tamamen yasaklanmıştır. Muhalefet kaldırılmıştır. Basın hemen hemen resmî duruma gelmiş, verilen parolaya göre hareket etmektedir” (Gentizon,1983:171).
Doç. Dr. Aykut Kansu'ya göre ise 1923'deki yeni yapı, Meşrutiyet devrinde oluşturulmuş parlamento üstünlüğünden bir geriye dönüştü. “1931'deki Halk partisi Kongresiyle ülkede Korporatist bir rejim kurulmuştu” (Kansu:2005).
Hadiseler, “Kuvvetlerin beraberliği ferdi saltanat olur'” (Ağaoğlu Samet,1993:280). diyen Ahmet Ağaoğlu'nu haklı çıkarmıştı.
Cumhuriyet Gazetesi'nin 1934 yılındaki haberine göre; Türk Kadını Hakların En Büyüğünü Almıştı. Hiç kimsenin aklına “Neden bunun için 11 yıl beklenildi?” diye sormak gelmiyordu. Halbuki Nezihe Muhiddin'in CHP'den önce Kadınlar Halk Fırkası'nı kurup, Atatürk'ten 10 yıl önce kadınlara seçme ve seçilme hakkını istemişti (Oğur,2013)
Dönemin bir çok aydını gibi Cumhuriyet'le birlikte Demokrasi hayalleri kuran Sabiha Sertel'in de “Demokrasi hayali böylece suya düşmüştü” (Sertel Sabiha,1987:192).
10 bölümlük seri yazılarda kullanılan kaynaklar:
KAYNAKÇA
Ağaoğlu Samet, (1993), Siyãsî Günlük,İstanbul:İletişim Yay
Ahmad Feroz,(1999), Modern Türkiye'nin Oluşumu,İstanbul:Kaynak Yay
Akandere Osman, (1998), Milli Şef Devri, İstanbul:İz Yay
Altınay,A.ve Bora,T.(2002),“Ordu, Militarizm ve Milliyetçilik”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Der. Tanıl Bora, Cilt:4 İstanbul: İletişimYay
Arzık Nimet, (1966), Anılar 1, İstanbul:Kaynak Yay
Banguoğlu Tahsin-Yazıcı Olcay, (2001), Eğitim ve Kültür Trajedimiz, İstanbul: Marifet Yayınları
Başar A. Hamdi, (1956), Demokrasi Buhranları, İstanbul:Türkiye Basımevi
Belge Murat,(2011),Militarist Modernleşme, İstanbul, İletişim Yay
Birler İ.Hakkı, Hristidis Şengül Kılıç, Ergüz Ersel,(2010) CHP'li Yıllar, Ankara:İş Bankası Yay
Bozbeyli Ferruh,(2009),Yalnız Demokrat, İstanbul:Timaş Yayınları
Bozdağ İsmet, (1972), Bir Çağın Perde Arkası, İstanbul:Kervan Yay
Cebeci M.Cemal (2014), Doksanüç Yılın Ardından,Hatıralarım,Ankara:Kimder Yay
Cebesoy Ali Fuat,(2007), Siyasi Hatıralar, İstanbul:Temel Yayınları
Dilipak Abdurrahman,(1989), Cumhuriyete Giden Yol, İstanbul: Beyan Yayınları
Dodd C. H., (1984),Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Türk Devrimi Üzerine Düşünceler, Ankara: İş Bankası Yay
Doğan D. Mehmet,(2005),Darbeler, Müdahaleler ve Siyasi Sistem, İstanbul: İz Yayıncılık
Doğan D. Mehmet,(2014),Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş, Ankara:Yazar Yayınları
Ekinci Necdet, (1997), Çok Partili Hayata Geçişte Dış Etkenler, İstanbul:T.D. Yay.
Ertunç Ahmet Cemil,(2010) Cumhuriyetin Tarihi,İstanbul:Pınar Yay
Findley Carter V,(2015),Modern Türkiye Tarihi,İslam Milliyetçilik ve Modernlik,1789-2007 İstanbul:Timaş Yayınları
Gentizon Paul,(1983), M. Kemal ve Uyanan Doğu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay
Giritli İsmet,(1984), Uluslararası Atatürk Semp, Kemalist İdeoloji ve Nitelikleri,Ankara: İş Bankası
Goloğlu Mahmut, (1974), Tek Partili Cumhuriyet, Ankara:Kalite Matb.
Grew John,(2000), Türkiye Hatıraları, İstanbul:Cumhuriyet Gaz. Yay
Heyet, (1934), Askerin Ders Kitabı, (1934), Ankara: Büyük Erkanı Harbiye Matbaası
Kabaklı Ahmet,(1989),Temellerin Duruşması, İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı Yay
Kadirbeyoğlu Zeki, (2007), Hâtıralar, İstanbul: Sebil Yay
Karatepe Şükrü,(1993),Tek Parti Devri, İstanbul:Ağaç Yay
Karaveli Orhan, (1999), Bir Ankara Ailesinin Öyküsü,İstanbul:Pergamon Yay.
Karpat Kemal, (2008),Dağı Delen Irmak, İstanbul: İmge Kitabevi
Karaosmanoğlu Y. Kadri,(1993), Politikada 45 Yıl, İstanbul:İletişim Yay
Koçak Cemil,(2012), Geçmiş Ayrıntıda Gizlidir,İstanbul:Timaş Yay
Mangırcı Faruk,(1999), Çankaya Savaşları, Ankara:Tekışık Matb
Oğuz Orhan, (2004), Cumhuriyete Yaşıt Bir Hayat, İstanbul: Doğan Kitap
Özek Ali-Yıldırım Ramazan,(2012), Ali Özek'in Hatıraları, İstanbul: Düşün Yayıncılık
Poulton,H.(1999),Silindir Şapka-Bozkurt ve Hilâl,İstanbul:Sarmal Yayınevi
Rustow Dankwart A.,(1984), Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Bir Devletin Kuruluşu, Atatürk'ün Tarihsel Başarısı, Ankara: İş Bankası Yay.
Sarıbay Selahattin Adil, (1982), Selahattin Adil Paşa'nın Hatıraları, İstanbul: Zafer Matbaası
Sertel Zekeriya, (1968), Hatırladıklarım, İstanbul:Yaylacık Matb
Sertel, Sabiha, (1987), Roman Gibi,İstanbul:Belge Yay
Tayşi Mehmet Serhan,Kılınç Taha,(2009),Ali Emiri'nin İzinde, İstanbul:Timaş Yayınları
Topuzlu Cemil,(2017),80 Yıllık Hatıralarım, İstanbul: İşaret Yayınevi
Toynbee Arnold,(2000) Bir Devletin Yeniden Doğuşu,İstanbul:Cumhuriyet Gaz. Yay
Ulubay, N.(1945),Askerin Bilgi Kitabı,İstanbul:Genelkurmay Başkanlığı
Uran Hilmi, (2007),Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım, İstanbul: İş Bankası Yay.
Uyar Hakkı,(1998),Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, İstanbul: Boyut Kit
Yetkin Çetin,(1997), Serbest Fırka, İstanbul: T. D. Yay.
GAZETE ve DERGİLER
Akyol Taha, (2009), Milliyet, 6.12.2009
Akyol Taha, (2010), Milliyet, 29.12.2010
Atabeyoğlu Cem,(2010), 09.08.2010
Ayvazoğlu Beşir, (2010), Zaman, 18.2.2010
Çaha Ömer,(2010) Star, Fadime Özkan
Özdenören Rasim,(2012), Yenişafak.08.3.2012
Radikal, 19.07.2011
(Sungur:2005).
Tunçay Mete, (2010), Neşe Düzel, 1-2-3.03.2010
BİTTİ
Yazar: Hüseyin Yağmur |
27-12-20 |
||
E mail: milatgazetesi.com | Tweet | ||