Köksüz ve Katil bir kelime: Neden...

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2994

Yazar: Yavuz Bülent Bakiler

Köksüz ve Katil bir kelime: Neden...

ŞU neden kelimesinden nefret ediyorum. O güzelim sebep yerine, olur-olmaz yerlerde neden kelimesi kullananların Türkçe bilgilerinden, Türkçe konuşmak ve yazmak zevklerinden şüphem var. Yeni yetmelerin, dağları devirecek derecedeki bilgisizliklerini de kat'iyyen hoş görmüyorum; yaşını başını almış, belirli bir seviyeye ulaşmış yazar çizer takımımızın zevksizliklerine de, Türkçemizi bir kahveci çırağı basitliğiyle kullanmalarına da tahammül edemiyorum.

Dil elbette canlı bir varlık. Bir dile, elbette zamanla birtakım yeni kelimeler girer. Ve bir dilde, birtakım kelimeler, zamanla elbette kullanılmaz olur. Ama kim bana, canlılığını bin yıldan beri koruyan birtakım kelimelerin inatla ve ısrarla dilden atılmasını, yerlerine ruhsuz ve köksüz ucubelerin konulmasını izah edebilir?

Neden kelimesi, Türkçe'de soru zamiri olarak kullanılıyordu: Neden sebepsiz yere gülüyorsun? Borcunu neden ödemiyorsun?, Neden susuyorsun?, Neden gelmiyorsun? gibi...

Katledilen kelimeler

Şİmdİ neden kelimesi, bir isim olan sebep yerine de kullanılıyor. Artık: Neden nedensiz yere gülüyorsun? diyecek kadar Türkçemizi rahatlıkla çirkinleştirebiliyoruz ve bu neden kelimesi yüzünden, aşağıdaki kelimeleri ve deyimleri katlediyoruz! İşte size radyolarımızdan ve televizyon yayınlarımızdan aldığım yanlış, yavan, çarpık... örneklerden bazıları:

1- Sel nedeniyle çiftçilerimizin kaybı büyük oldu! Yanlış bir ifade. Sel yüzünden çiftçilerimizin kaybı büyük oldu demek lazım.

2- Çığ nedeniyle iki dağcı yaşamını yitirdi Yanlış bir ifade. Biz, Çığ düştüğü veya Çığ koptuğu için iki dağcı vefat etti deriz.

3- Cumhuriyetimizin 80. yıldönümü nedeniyle... denilmez. Cumhuriyetimizin 80. yıldönümü dolayısiyle... denilir.

4- Başbakanın İstanbul'a gelmesi nedeniyle olur mu? Başbakanın İstanbul'a gelmesi vesilesiyle veya... İstanbul'a geldiği için... denilmelidir.

5- Emekliler bu nedenle öfkeli olduklarını söylediler cümlesi yanlıştır. Emekliler bu bakımdan öfkeli olduklarını söylediler demek lazımdır.

6- ... Siyasi konuşmalar gerginliğe neden oldu denilmez. Siyasi konuşmalar gerginliğe yol açtı demeliyiz.

7- Farklı davranışlar kıskançlığa neden oluyor ifadesi güzel değildir. Farklı davranışlar kıskançlıklar doğuruyor daha doğru değil mi?

8- O nedenle ekmek sahibi oldular cümlesi kat'iyyen şık değil. ... Sayesinde ekmek sahibi oldular denilse kıyamet mi kopar?..

9- İş bölümü nedeniyle... değil İş bölümünden ötürü...

10- Bu yangının nedeni nedir? iğrenç bir cümledir. Doğrusu: Bu yangının sebebi nedir? veya Yangının amili nedir?.. veya Bu yangın neden çıktı? şeklindedir.

11- Bizim: Sebeplenmek diye güzel bir kelimemiz vardır ki geçinmek, faydalanmak, istifade etmek, yaşamak manalarına gelir. Biz, Sizin sayenizde sebepleniyoruz! deriz de; ağzımızı Sizin yüzünüzden nedenleniyoruz! diye çarpıtmayız.

Velhasıl efendim şu zıbçıktı neden kelimesi, bir maymuncuk gibi: Yüzünden-dolayısıyle-düştüğü-koptuğu-vesilesiyle-için-bakımından-yol açmak-doğurmak-sayesinde-sebep sebeplenmek-ötürü-amil-münasebetle... gibi kelimelerimizin yerine kullanıldığı, için, ondan nefret ediyorum. Bu katil kelimeye neden böyle yüz verildiğini doğrusu anlayamıyorum. Canım ne olur? diyenlere soruyorum:

Ispanak-pırasa-maydonoz-lahana-semizotu-marul-kıvırcık-fasulye-bakla-börülce-karnabahar-roka-tere-ebegümeci-patlıcan-domates-biber... gibi sebzelerin hepsine birden yersel bitki desek nasıl olur? Beğenmediniz mi? Ama bakın yer de Türkçe, bitki de! Üstelik latinceden aldığımız sel eki bile var. Daha ne istiyorsunuz?

Tercüman, 10 Haziran 2003 Salı

Yazının alındığı kaynağa ulaşmak için tıklayınız.

Yazar: Yavuz Bülent Bakiler	14-12-12
E mail: turkcebilgi.com		Tweet

Yorumlar: 1

uğurlu
Katil kelimeler yazı silsilesi			Tarih : 15-12-12
Geçen günlerde Ahmet hocamızın 'katil kelimeler' başlığı altındaki yazısını okumuştuk. Tesbitin isabetli olduğu aşikar.Bu kelimelerden sadece bir tanesi 'neden'.Bunlardan biriside 'boyut' değil mi? Ehl_i vukufdan muhtevası bu olan yazılar silsilesini okumak ve müstefid olmayı ümid ediyoruz. Bu arzumu paylaşanlar bulunduğundan eminim