BEDİÜZZAMAN'LA ALÂKALI OKUYUCU SORULARINA CEVAPLAR 13

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / ÎMAN VE İSLÂM

Okunma Sayısı: 3978

Yazar: Dr. Ebubekir Sifil

BEDİÜZZAMAN'LA ALÂKALI OKUYUCU SORULARINA CEVAPLAR 13

2. Abdülhamit, Sait Nursi'yi deli diye tutuklatmış mıdır? Böyle bir olay varsa nedeni nedir?

Bediüzzaman bu hadiseye şöyle değinir:

"Bitlis vilayetine tâbi Nurs köyünde doğan ben; talebe hayatımda rastgelen âlimlerle mücadele ederek, ilmî münakaşalarla karşıma çıkanları inayet-i İlahiye ile mağlub ede ede İstanbul'a kadar geldim. İstanbul'da bu âfetli şöhret içinde mücadele ederek nihayet rakiblerimin ifsadatıyla merhum Sultan Abdülhamid'in emriyle tımarhaneye kadar sürüklendim. "1

Divan-ı Harb-i Örfi'nin eski baskılarından birinde "ifade-i naşir" olarak yer alan satırlarda bu durum şöyle anlatılır:

"Evet Said Nursî İstanbul'a, şûrezâr vilayat-ı şarkıyenin maarifsizlikle öldürülmek istenilen Yıldız siyasetlerine istikamet vermek azmiyle gelmişti. Daha İstanbul'a gelmeden Van'dan, Bitlis'ten, Mardin'den defaatla nefyolmasından İstanbul'a gelmesiyle beraber Merhum Sultan Abdülhamid tarafından suret-i ciddiyede tarassud altına aldırıldı. Birkaç kerre tevkif edildi."2

Yine kendisi bu meseleyle irtibatlı olarak şöyle der:

"Münhasif Yıldız'ı dâr-ül fünun et, tâ Süreyya kadar a'lâ olsun! Ve oraya seyyahlar, zebaniler yerine, ehl-i hakikat melaike-i rahmeti yerleştir; tâ cennet gibi olsun! Ve Yıldız'daki milletin sana hediye ettiği servetini, milletin baş hastalığı olan cehaletini tedavi için büyük dinî darülfünunlara sarf ile millete iade et ve milletin mürüvvet ve muhabbetine itimad et. Zira senin şahane idarene millet mütekeffildir. Bu ömürden sonra sırf âhireti düşünmek lâzım. Dünya seni terk etmeden evvel sen dünyayı terket! Zekat-ül ömrü, ömr-ü sâni yolunda sarfeyle.

"Şimdi müvazene edelim: Yıldız, eğlence yeri olmalı veya darülfünun olmalı? Ve içinde seyyahlar gezmeli veya ülema tedris etmeli? Ve gasbedilmiş olmalı veyahut hediye edilmiş olmalı? Hangisi daha iyidir? İnsaf sahibleri hükmetsin."

"Ben ki bir gedayım, bir büyük padişaha nasihat ettim, demek yarı cinayet ettim."3

Bu satırlardan da anlaşılacağı gibi Bediüzzaman merhum -devrin alimlerinin birçoğu gibi- Sultan Abdülhamid han muhalifleri safında konuşlanmış bulunmaktadır. "Hürriyet-Adalet-Müsavat" sloganları eşliğinde bünyeye musallat olan "Batılılaşma" virüsü, ulemayı hassas bir noktadan yakalamıştır. Aslında meselenin bu yönü soğukkanlı tahlillerin konusu yapılabilse, günümüzde yaşananları anlamlandırmada önemli bir tecrübe elde edilmiş olacak; ama biz genellikle yaptığımız gibi bu meselede de duygularımızla hareket etmeyi tercih ediyoruz.

Sultan Abdülhamid Han'a "müstebit" yaftasıyla tavır alan ulema, kısa zaman sonra yönetime gelmesine destek verdiği İttihat Terakki cuntasının icraatlarını görünce gerçeği anlayacak ama iş işten geçmiş olacaktır. Elbette bilahare nedamet getirmeleri önemli bir hadisedir; ama nedamet, kaybedilenleri hiçbir zaman telafi etmeyecektir!

Bediüzzaman merhumun daha İstanbul'a gelirken Sultan Abdülhamid hana karşı takındığı muhalif tavır, hiç şüphesiz sarayın yüz yüze bulunduğu iç ve dış tazyikler, Osmanlı'yı bitirmeye azmetmiş Batılıların kurduğu kumpaslar, bünyeyi kemirmekte olan ekonomik, siyasî, idarî... problemler... le ilgili değildir.

Devam edecek.

Burada bir noktanın daha altını çizelim: Bediüzzaman merhumun, başından beri özellikle belli bir cemaatin kaynak ve referansı olarak görüldüğü, böyle görüldüğü için de o cemaate ve politikalarına mesafeli duran kesimlerce belli ölçüde ihmal edildiği bir vakıadır. Böyle bir kanaatin oluşmasında elbette o cemaatin de payı var. Bediüzzaman merhumdan başka alim, mürşid, üstad yokmuş gibi davranan, bunu dominant bir tavır olarak doğrudan veya dolaylı biçimde öne çıkartan bir yapının böyle bir tepkiyle karşılaşması anlaşılabilir bir durum. 1400 yılı kucaklayan muazzam geçmiş ve bu zaman dilimi içinde vücut bulmuş muhteşem ilmî müktesebat ve pratik, birkaç ciltlik bir esere hapsedildiğinde böyle bir durumun ortaya çıkmasını garipsememek gerekir.

Her meselede olduğu gibi burada da ifrat ve tefrit vardır.

1 Şualar, 495 (Ondördüncü Şua, Gençlik Rehberi'nin küçük bir haşiyesi).

2 Divan-ı Harb-i Örfi, 6.

3 Divan-ı Harb-i Örfi, 30-1.