FİLİBE, OSMANLININ GÜL BAHÇESİ

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / KÜLTÜR ve MEDENİYET

Okunma Sayısı: 6777

Yazar: N. Sezgin

FİLİBE, OSMANLININ GÜL BAHÇESİ

Kızanlık, Filibe, İslimye, Zağra Osmanlının gül bahçesi,17. yy. da Bulgaristan’a gülü Türkler getirmiş. Binlerce dönüm gül bahçeleri var, Fransa’ya Gras'a gül satılıyor, 1830 larda, tekel Fransızlar. 93 felaketinde (1877-78 Osmanlı Rus Savaşı) Anadolu’ya, Bursa’ya göçenler gülfidanlarını da getiriyor. 1888 de Bulgaristan’da ağır kış şartları neticesinde gül bahçeleri büyük zarar görmüş. Aynı yıl İsmail Efendi adlı bir Ispartalı gülcülüğe başlıyor, 73 yaşında ürün tanıtmak için Fransa’ya gidiyor. Bursa da Bulgaristan göçmenleri Sultan 2. Abdülhamit'ten gülcülük için izin istiyor. Sultan kendisi güle meraklı olduğu için gül çiftliği kurduruyor.

Tabip İbni Şerif’in, Türkçe Tıb kitabı, Yadigâr isimli, 15.yy. da yazılmış,

Gül ve Tıbbi bitkilerden bahsetmiş. Hastane yakınlarında gül bahçeleri oluyor. Gülabhane'ler, gül fırınları var. Suriye de 1354 te (Şam olmalı, memluk/kölemen devleti döneminde olmalı) Argun (Ergun) Bimaristanında hastalar gül suyu ile teskin ediliyor (Avrupa’da deliler yakılırken, şeytan içine girdi diye. Akıl hastası olduğu için eziyet gören kral var, 18. yy. da İngiltere tahtına ithal edilen Alman Corc. Şimdi ise Türkiye’de devleti soymak için bazı özel hastaneler çocukları kuvözde tedavi ettiklerini iddia ediyor, neredesiniz tabip odaları? Sesiniz niçin çıkmıyor?) Ergun hastanesinde bu tedavi yakın zamanlara kadar uygulanmış, Prof. Altıntaş bulduğu fotoğraflarla gösterdi.

Çiçek kokularının faydaları Orta çağ İslam dünyasında biliniyor. Endülüslü Eczacı İbni Baytar Gülsuyu aklı, beyni kuvvetlendirir demiş. Şakaların gülsuyu ile ovulması, sıcak basması, bayılmalar, kalp çarpıntılarına faydalıdır. Özellikle akıl hastanelerinde Güllabici denen kişiler krizlerde hastaya gül suyu serpmekle görevli imiş.

Şimdi, Türkiye’de Gülsuyu'nun Alzheimer üzerinde etkileri araştırılıyormuş, iyi sonuçlar alınmaya başlamış ( Orta Çağ İslam tıbbı kaynak)

Bitkilerin tıbbi etkileri; En bilinenler tütsü-buhur ağaçları; Öd, Amber, ladin, ak ve karagünlük. Bunlar antisepik ağaçlar, Veba salgınlarında tütsü olarak kullanılmış. Ve Kâfur ( şimdi aslı değil sentetiği varmış)

Sirke, gül suyu ateş düşürücü, serinletici, Bergamot. Kokulu menekşe baş ağrısına, fesleğen (unutuldu gitti, Egede her ev de bir saksı fesleğen vardı) kalbi ve beyni kuvvetlendirir, şebboy koklandığında uyku açılır, sütten kesmede, anneye armut, öd ağacı, Mersin, Turunç yaprağı koklatılırdı.

Prof. Ayten Altıntaş piyasada hakiki gül suyu bulmanın zorluğundan ve Isparta valiliği ile birlikte çalıştıklarından bahsetti.

Siz siz olun bahçeniz yoksa bile hiç değilse saksıda gül yetiştirin!..

KAYNAK:
Gülhaneler, gül kokusu ve gülsuyu; Eczacı Tıp tarihçisi Prof. Dr. Ayten Altıntaş'ın Gül Kokusu adlı bildirisinden, Milli Kütüphane de VEKAM sempozyumundan.