TDK'NİN ŞİFRESİ

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2433

Yazar: C.Yakup Şimşek

TDK'NİN ŞİFRESİ - 4

(TDK'den Bir Düzine Hata - 28

Fizik Terimleri Sözlüğü’nde veya Büyük Türkçe Sözlük’te Anlaşılmaz Kelime

“Simge” kelimesinin Fizik Terimleri Sözlüğü’ndeki ikinci manası Büyük Türkçe Sözlük’e şöyle nakledilmiş:

“Değer, konum, işlem, doğrultu gibi nicedikleri gösteren isteğe bağlı ya da geleneksel im.”

Burada da “görülenebilir” kelimesindeki zorluklar karşımıza çıkıyor: Şu “nicedik” dedikleri nice bir söz acep? Her ne kadar “nicelik” kelimesinin yanlış yazılmış hâli olması kuvvetle muhtemelse de bundan emin olamıyoruz.
Sebeplerini yukarıda yazmıştık, tekrara lüzum yok...
***

Büyük Türkçe Sözlük’te İmla Hatası

“Simge” kelimesinin Kimya Terimleri Sözlüğü’ndeki manası ise Büyük Türkçe Sözlük’e aynen aşağıdaki imla ile nakledilmiş:

“Bir öğe, özdek, nesne, nitelik , bağıntı vb.gösteren harf, biçim, im.”
Bu ifadenin karakter boşluklarında TDK’nin kendi Yazım Kılavuzu’na göre iki hata var:
1. “Nitelik” ile onun virgülü (,) arasında boşluk olmamalıydı.
2. Bir kısaltma olan “vb.” nin noktasından sonra bir karakterlik boşluk bırakılmalıydı.
***
Benzer bir hata Kimya Terimleri Sözlüğü (II) 2007’nin “simge” sinde de var:
“Bir niceliği, matematiksel işlemi veya bir cihazı gösteren harf veya şekil.Sembol.”
“Sembol” ile kendisinden önceki nokta (.) arasında boşluk bırakılmamış.
***

TDK’nin Tuhaf Açıklamaları

TDK’nin 1975 baskılı Toplumbilim Terimleri’nden Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına aktarılan “simge” maddesinin açıklaması aynen şöyle:
“Bir ekinsel ortamda belli bir duygu, eylem ya da tutumu gösteren bir birey, deyim, çizge, nesne ya da çalım.”
Aynı kelimenin TDK dışında yapılan bir başka tarifi de şu:
“Bir kültürel muhitte belli bir duygu, fiil yahut tavrın sembolü olarak görülen şahıs, tabir, grafik, nesne veya hareket.”
(TDK’nin tarifi mi daha anlaşılır geldi, yoksa diğeri mi? Sakın ola "Diğeri..." demeyin; o Osmanlıcadır. Anladığınızı sanıyorsanız bile aslında anlamıyorsunuzdur. Siz siz olun, ilkini tercih edin; o öz Türkçedir. Anlamadığınızı sanıyorsanız dahi aslında anlıyorsunuzdur. Anladınız mı?)

***

TDK’nin 1981 baskılı Yöntembilim Terimleri Sözlüğü’nden Büyük Türkçe Sözlük sayfalarına aktarılan “simge” maddesinin açıklaması aynen şöyle:

“Bir görüşme çizinliğinde yazılı soruları konuşma diline dönüştürmek, soruları anlamına uygun olarak dile getirme konusunda görüşmeciye kılavuzluk etmek üzere duraklama, vurgulama gibi durumları gösteren belirteç.”

Bu tarifi anlamak için de kimse kendini yormasın. Çünkü tarifte kullanılan “çizinlik” kelimesini TDK’nin hiçbir lügatinde bulmak mümkün değil; hatta bu kelime Yöntembilim Terimleri Sözlüğü’nde bile yok…(Bir lügat nasıl böyle bir açıklama yapabilir? Neyse, artık TDK’nin hâllerine alıştık…)
Tarifte geçen “belirteç” kelimesini TDK’nin şu anki lügatlerinde bulmak mümkün. Ne var ki “belirteç” in bu tarifteki manasını bulmak imkânsız.
Yöntembilim Terimleri Sözlüğü bu kelimeyi de almamış. Yalnızca şöyle bir dolaylı bilgi var: Yöntembilim Terimleri Sözlüğü’nde “belirteç dizgesi” sözünün “eski Türkçesi” olduğu belirtilen bir not var: “işaretler sistemi.” Bunu görünce şıp diye anlıyorsunuz ki “belirteç” sözü o kitapta “işaret” karşılığında kullanılmış…
(E, onlar da haklı: Vatandaş “işaret” gibi "Osmanlıca" sözlerden anlamadığı için onlara bön bön bakıyordu; o hâlde bu ağır “işaret” kaldırılıp yerine tüy gibi “belirteç” konmalıydı… Alınan bir kararla o lenduha “işaret” yıkılıp yerine gecekondu gibi hafif “belirteç” kondu da vatandaşın kafası rahat etti.)
Bundan tam otuz sene önce hazırlanan Yöntembilim Terimleri Sözlüğü’nde “simge” kelimesinin yanında yine “es. t.” yani “eski terim” kaydıyla “remiz” kelimesi var. Ama TDK’nin “Türkçenin bütün söz varlığını bir araya getiren…” sıfatını layık gördüğü Büyük Türkçe Sözlük oradaki “es. t. remiz” kaydını lüzumsuz bulmuş olacak ki çıkarıp atmış. Peki, o atılan “es. t. remiz” in yanındaki “İng. symbol” atılmış mı? Hayır…
Niçin acaba?..
"Niçin? Kolay mı sanırsın? Suallerin çetini...
Kurumlular deyiversin bunun da hikmetini..."

Yazar: C.Yakup Şimşek	12-04-11
E mail: c.yakup_simsek@dogrulus.com Yazar Hakkında Bilgi ve Diğer Yazıları		Tweet

Yorumlar: 1

AHMET
ÇİL ÇİL YAZILAR!			Tarih : 14-04-11
Yakup Bey, bunlar ne ince, ne dikkatli, ne estetik yazılar... "Çil çil" sıfatının bütün tedailerini kendinde toplayan yazılar. Teşekkürler, elinize sağlık.