OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ: RUSYA ÇIKAR, İNGİLTERE GİRER...

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : DÜNYADA NELER OLUYOR / İSLÂM ÂLEMİ

Okunma Sayısı: 647

Yazar: Nedret Ersanel

OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ: RUSYA ÇIKAR, İNGİLTERE GİRER...

OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ: RUSYA ÇIKAR, İNGİLTERE GİRER... Hem İran’ın hem ABD’nin aynı saatlerde Ankara’yı arayarak, ‘bizim tarafımızda ol, olmasan bile karşı tarafta olma’ demesi, Türkiye’nin krizden ‘faydalanması’ tartışmalarını getirdi...

Hoş, ‘aman kıpırdamayalım’cılardan, Türkiye’nin bir kez daha yükselen jeopolitik değerine sahip çıkanlara geçmek güzel ama ‘nasıl bir fayda’ sorusuna yanıt veren de duymadık. Oysa var!

Ankara’nın resmi duruşu kendini en yalın haliyle Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında gösterdi...

Mealen; İran’a, “mezhep işiyle uğraşmaktan uzak dur artık”, ABD’ye de “aslında sorun buradaki varlığın” denildi. Adil. Ama tarafsız mı?..

Herhangi bir ülke ile ABD arasındaki gerilimde tarafsız olmak -eşyanın tabiatı gereği- Washington’a yarayan bir durum.

Peki, Türkiye’nin yaptığı bu mu?

Ankara’nın kriz masasında duran sayfalardan biri, bu sıcak günler geçtikten sonra iki ülkenin yakınlaşabileceği ihtimalini sorguluyor. Olasılık, Süleymani’nin ölümünün Tahran iç dinamiklerinde yaratacağı etki ile ilgili. İç politik kanatlardan birinin önünün açıldığı hissediliyor...

***

Dışişleri Bakanı Zarif ve onu destekleyen siyasi liderliğin elini rahatlatan süreci önceki yazılarda ima etmiştik. Esad’ın İran ziyaretini görüntüleyen karelerde Süleymani’nin bulunuşu ama Zarif’in haberinin bile olmayışı, takiben istifa etmesi hafızalarda taze. Şimdi bu konjonktür İran seçimlerine (21 Şubat) oturuyor.

Bunun nasıl “gelişebileceğine” ilişkin bir projeksiyonun ABD’nin planlarında bulunduğunu varsayabiliriz. Başkan Trump, olayın ardından İranlı liderleri açık açık teskin etmeye çalıştı. ‘Rejimi değiştirmek istemiyoruz’ dedi.

Süleymani’nin cenaze törenine bakarsanız, İran tarihinde ancak Humeyni’nin cenazesinde bu kalabalığı görürsünüz! 15 Kasım’da parlayan protestoların geldiği ‘ayar’ budur...

‘Bu konsolidasyonu kimin yönettiği’ni bilmeden vaziyet edilmez.

ABD, Tahran’da hangi liderlerin kendisini duyduğunu da biliyor. Seçim var, konsolidasyon var, İran intikamda kıvamı kaçırırsa mevcut Tahran iktidarını vurma ihtimali var, artı, iktidara entegre ve dışarıyla uyumlu ekip var.

Ankara bunu pas geçmez.

***

Mini muamma olarak; suikast zamanlamasında ABD-İran arasında yaşanan gizli mesajlaşmaları da tahmin edebiliyoruz. ABD, suikast sonrası için İran’a “kıvamı kaçırmayın” dedi, İran da, “kıvamı biz tuttururuz” yanıtını verdi.

Nasıl yorumladıklarını ve sonuçlarını göreceğiz...

***

Uluslararası boyuta devam edelim...

Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin hemen öncesinde ABD, İran’a destek vermeleri halinde stratejik kayıp yaratabilecek ülkeleri ‘tarafsızlaştırmaya’ soyundu.

Bunlardan ilki Pakistan’dır. İslamabad’ı, Taliban ve Suud kartıyla İran’dan uzak tuttular. Türkiye’nin kendi/yerli politikası ise bu olayda zaten tarif ettiğimiz gibi.

Ancak Irak ve Suriye var; Irak parlamentosunun, ABD güçlerinin ülkeden çekilmesine ilişkin kararının ülke idari sisteminde etkinliği ayrı konu ama ABD zaten çekilmeyecek, Bağdat’taki üssün bedelini istiyor. Ama üssün nasıl oraya geldiği yok ortada!

Yine de Amerikancılıktan vazgeçmeyen akıllara ders olarak gösterebiliriz. İşte Amerikanız; demokrasi, insan hakları, uluslararası hukuk, Amerikan değerleri dediğiniz şeyin somut ifadesi; “çıkmıyoruz”!.. Neye dayanarak? Zorbalığa!

İşin bu kısmı, bölgedeki ülkelerle değil, dünyanın çivisinin nereden çıktığı ile ilgili. İkinci kısım bizatihi Irak! Tekrarlayalım; Amerika Irak’ı yeniden işgal ediyor, bu sefer gücünün yetmeme ihtimali bulunuyor, buradan atılırsa Ortadoğu’dan atılmış sayılacak, ‘Ortadoğu’daki Amerikan hegemonyasının üzerine perde iniyor’ yazabiliriz! Ama tutunur ise Irak’ı parçalamadan, yeni bir enerji yolu kurmadan, başına da ‘nöbetçiler’ dikmeden çıkmaz...

***

Suikastın İran ve ABD Başkanlık seçimleriyle ilgisini kurup küresel aktüeli atlamak olmaz; saldırı, Çin-Rusya-İran deniz tatbikatının zamanlamasına denk düşer, üçlünün meydan okuduğu yer; Chabahar limanıdır! Tatbikatın karargâhıydı. İran-Pakistan (Gwadar)-Afganistan-Hindistan gambitlerinin hepsini oynar, finali de İpek Yolu’dur.

Hasılı, Süleymani’yi konuşurken arkamızda asılı duran haritayı unutmayalım...

***

Süleymani neden öldürüldü?..

Bu soru hâlâ ortada duruyor mu? Devasa çözümlemelere gerek yok. Ortadoğu’nun İran bazlı zemini temizleniyor. Irak’ta öldürülmesinin sebebi de o. Tahran’ın Bağdat’ta siyaseti etkileme kapasitesi artık bir hafta öncesi gibi değildir.

ABD Irak’ta temel çizgileri yeniden çizdi ve Tahran’ın bu yeni normali sindirmesini bekliyor.

Süleymani, Tahran’la tüm saha arasındaki şebekeyi sadece rütbesiyle değil, sevin-sevmeyin karizması, iç siyaseti etkileme kapasitesi, derin devlet bağı ile yapılandırdı. Suriye ve Irak’taki İran’ı inşa kodlarını, şebekenin şifrelerini biliyordu.

Ölünce bu rabıta kopmadıysa da, İran’ın bölgedeki kollarını deri tutuyor...

***

İran’ın cevabı ne olacak?

Misillemenin ayarları var. Ve bunun ince kurulması gerekiyor. ABD korkmuyor sanılmasın, korkuyor. Çünkü burada tartılacak olan, İran’ın on yıllar içinde tüm bölgeye ‘döşediği’ asimetrik gücünün ağırlığıdır...

Cevabın tonu, İran ve Çin’in alacağı pozisyon ile de ilgilidir. Türkiye’nin Fransa-Almanya-Rusya ile birlikte yaptığı dörtlü zirvenin yeni formatı da öyle: Türkiye-Fransa-Almanya-İngiltere!..

Bakalım ‘bugün’ Putin ne söyleyecek!

Yazının kaynağına ulaşmak için tıklayınız.