CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (Türk Burjuvazisi ve Ümit Yaşar )

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER

Okunma Sayısı: 5299

Yazar: Harun ŞAHİN

CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (Türk Burjuvazisi ve Ümit Yaşar )

TÜRK BURJUVAZİSİ¹ VE ÜMİT YAŞAR²

Baldensperger'ye³ ara verdik. Pazar günü konferansa götürdüler beni. Ümit Yaşar'ın⁴ konferansı. Lozan Kulübü⁵ ağzına kadar doluydu. Kadın kokusu, hamakat⁶ kokusu... Konferansçı, Oscar Wilde⁷ kadar şımarıktı. Şöhretten şikayet ediyordu, kendisini bir gölge gibi takip eden şöhretten. Tarih bu küstah şikayeti hiçbir lâyemuttan⁸ dinlememiştir. Gerçek büyükler tanınmadan öldüler. Milton⁹, Stendhal¹⁰, Nietzsche¹¹ ve yüzlercesi... Her zafer bilhassa onu hak etmeyen için ağır bir yüktür. Ümit Yaşar’ın uyandırdığı ilgi, tam bir “mediocrite”¹²yi heykelleştirmesinden doğuyor. Türk burjuvazisi yenilikten hoşlanmıyor. Fazıl Hüsnü'nün¹³ panayır hokkabazlıkları bunun için itibarsız. Dildeki özleştirici akım(?) küskün bir hayranlık yaratıyor onda. Küskün, çünkü her yeniden korku duymaktadır. Hayranlık, çünkü her yeniye, daha doğrusu her hokkabazlığa, her maskaralığa alkış tutmak bu köksüz, bu dalsız budaksız, bu kazık gibi sınıfın tarihi vazifesi. Ümit Yaşar ve orta sınıf. Bunlar birbiri için yaratılmış. Bir şair ki yalnız düşünmekten değil, konuşmaktan da âciz. İhtiyar bir âşıka cilve yapmaya kalkan bir kaldırım orospusu gibi horluyor dinleyiciyi. Terbiye ne kelime. Şiirleri çağdaşlarından derlenmiş kötü bir antolojiye benziyor. Geçen yazımda Yahya Kemal'in¹⁴ sığlığından bahsetmiştim. Yahya Kemal, Ümit Yaşar'ın yanında umman. Ümit Yaşar'ın hüneri alışılan'ı, köksüz'ü, meyvesiz'i vermek. Bir hadımlar şairi. "Virilité"si¹⁵ olmayan bir sınıf, "virilite"si olmayan bir şair. O sınıf serveti hak etmeden kazandı, Ümit Yaşar şöhreti. Bunun için mustariptirler¹⁶. O sınıf kazandığı servetle beraber büyümedi. Dev bir zırhın altında kaybolan cüce. Ümit Yaşar da öyle. Zafer onun değil, reklamın. Dümdüz bir nazım, ne tepesi var, neuçurumu. Ufuksuz ve imzasız, âdeta mâniler gibi. Vâlâ Nurettin¹⁷ ne kadar gazeteci, Reyyan ne kadar avukat, Türk burjuvazisi ne kadar burjuva ise, Ümit Yaşar da o kadar şair.Gecekondu burjuvazisine gece-kondu şâir. Yahya Kemal hayranları belki cüce, ama sıhhatli birer cüce. Ümit Yaşar'ınkiler hadım.

Bu milletin bütün kütüphanelerini yaktılar. 1929'da ilk mektebi bitiren nesil kendini bir çöl ortasında buldu. Yeniden başladı alfabeye ve ölünceye kadar alfabede kaldı. Sonraki nesiller hep aynı yokluk, hep aynı sefalet içinde çırpındılar. 1929'da okuma-yazma bilenler 1930'da analfabet¹⁸ durumuna düştüler. Ve kendilerine zorla kabul ettirilen, dili çelik bir korse gibi, bir Çinlinin ayakkabısı gibi, ezip büzen bu yabancı harflere hiçbir zaman ısınamadılar. Yeni nesiller ise on, on beş yılda şişirilen, sözde milli, bir kütüphane buldular. Ama bu kitapların dili boyuna değişiyordu. Her maskaralığı alkışlamaya zorlanan ve bu şakşakçılığı bir refleks, bir insiyak¹⁹ gibi uzviyetine sindiren şamar oğlanı burjuvazi! Evde babasından duyduğu Türkçeyi konuştu, okumaktan vazgeçti yahut Ulunay'ı²⁰, Burhan Felek'i²¹, Vâ-Nû'yu²² okudu. Bu burjuvazi yabancı dil bilmez, kendi dilini bilmez, ufuksuzdur, mâzisizdir, istikbalsizdir, bir cenin-i sakıttır²³. Aynı vasıflar Ümit Yaşar'da da yok mu? Yalnız hem sevindirici, hem üzücü bir nokta; bu naylon gömlekli, ipek entarili kalabalık, genciyle orta yaşlısıyla, uydurcadan hoşlanmıyor. Sevindinci, zira, dilimizin istikbali bakımından bir nevi teminat. Üzücü, çünkü "özleştirme" adı verilen cinnet salgınını mahkûmetmiyor bu kalabalık, koşmaktan hoşlanmadığı için yerinde, nereye gidiyorsunuz diye haykırmıyor, koşanı alkışlıyor, bataklığında kalmak istiyor.

Kadıköy nazeninlerinin otuz yıl önceki şairi Celal Sahir'di²⁴. Kemiksiz, adelesiz bir salon züppesi. Ama Sahir hem Fuzuli'yi²⁵ okumuştu, hem Musset'yle²⁶ flört etmişti. Derinlere kök salmamıştı ama, büsbütün köksüz de değildi. Dinleyicileri de öyle. Memleketi muazzam bir tımarhanenin hücreleri halinde görmek ne kadar hazin. Bir yanda dilin ciğerlerini kemiren energümenler²⁷ ne yaptıklarını, ne istediklerini bilmeden ezberlediklerini haykırmakla meşgul. Seyirciler, sadece Bizanslı oldukları için, bu şaklabanlıklara kurnaz bir saygı ile suç ortaklığı etmekte... Ötede sadece cilaları değişen putlar. Cilaları ve bazan tahtaları. Celal Sahir yerine Ümit Yaşar. Allah encamımızı²⁸ hayreylesin.

--------------------------

1 Türk Burjuvazisi: Sözlükler Burjuvaziyi, Burjuvaların meydana getirdiği içtimaî (sosyal) sınıf olarak tarif ediyor. Her cephesinden Fransız olan bu kelime ile Türk’ün ne gibi bir münasebeti olabilir? Müslüman bir toplumda, inananların kardeş olduğu bir toplumda, mülkün Allah’ın olduğu bir cemiyette bu kanlı kelimenin ne işi var? Tanzimat sonrası değerlerinden kopan, müstağrip Türk aydını, bir kuruntu olarak benimsediği sosyal sınıfta sığınacak yeni bir liman buldu: Burjuvazi. Sığınacak ve yardakçılık yapacak. Avrupa'da burjuvazi, ticaret ve sanayi ile zenginleşti, bizde hırsızlıkla. Avrupa’da soylular sınıfı ile mücadele ederek Fransız İhtilali ile iktidara geldi. Bizde Milli Mücadeleyi yürüten Anadolu insanının kemikleri üzerinde saltanat kurdu. Düşünce dünyanızdan bu ve benzeri kelimeleri kovmadıkça herhangi bir diriliş hayaline kapılmak imkansız.

2 Jurnal I. İletişim Yayınları, İstanbul 1998, s.139

3 Baldensperger: Fernand Baldensperger(1871-1958). Fransız edebiyat tenkitçisi. Kurduğu Karşılaştırmalı Edebiyat Enstitüsü ve 1921 yılında yayınlanmaya başlanan Karşılaştırmalı Edebiyat Dergisi ile Mukayeseli Edebiyatın akademik bir disiplin olarak ortaya çıkmasını sağlamıştır. Baldensperger, Özellikle Vigny’nin eserleri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.

4 Ümit Yaşar Oğuzcan: (1926-1984). 1940 sonrası popülist şairi.

5 Lozan Kulübü: 1950’li yıllarda CHP’liler tarafından İstanbul’un Moda semtinde kurulan tatil ve eğlence kulübü.

6 Hamâkat: Ahmaklık, anlama kıtlığı.

7 Oscar Wilde (1854-1900) İrlandalı şair ve oyun yazarı. İğneli üslubu ile Victorya dönemi Britanya’sının en ünlü yazarlarından biri oldu. Sadece edebi kişiliği ile değil, doğduğu çevre, tahsil hayatı, evliliği, cinsî tercihleri, estetizmi ve felsefesi ile de meşhurdu. Bir dâvâ sonucu, fiilî livâta ve ahlâksızlıktan hüküm giydi ve doğduğu çevrenin aksine Paris’te bir otel odasında, fakirlik içinde can verdi.

8 Lâyemut: Ölümsüz, ebedî.

9 Milton: John Milton (1608-1674). İngiliz şâir, tarihçi ve devlet adamı. Klâsizm akımına mensup olup epik şiirleriyle tanınmıştır. En önemli eseri: Kaybolan Cennet’tir.

10 Stendhal: (1783 -1842) Fransız edebiyatının en büyük realistlerinden biri. Romantizmin en güçlü olduğu dönemde yazmasına rağmen açık, sağlam bir üslupla yazdığı eserlerinde psikolojik çözümlemelere geniş yer vererek gerçekçi anlayışı benimsedi. Stendhal’ın değeri ölümünden sonraki dönemlerde anlaşılmıştır. Kızıl ve Siyah ve Parma Manastırı en önemli romanlarıdır.

11 Friedrich Wilhelm Nietzsche: (1844-1900) "Güç İstenci", "Üstinsan", "Bengidönüş" gibi özgün fikirlerle tanınan varoluşçu Alman filozofu.

12 Mediocrite: Fransızca bir kelime olup orta durum, orta değerlilik; orta hal; kafa yetersizliği anlamına gelmektedir.

13 Fazıl Hüsnü: Fazıl Hüsnü Dağlarca (1914-2008) Son devir Türk şairi. Uydurukça'nın yılmaz mübarizi.

14 Yahya Kemal Beyatlı: (1884-1958) Cumhuriyet Dönemi şiirinin en güçlü şâiri. 1884 yılında Üsküp'te doğdu. Asıl adı Ahmet Agâh'tır. Genç yaşta eğitim için Paris'e gider, Jön Türkler ile tanışır. O yıllarda Paris'in fikri hareketliği, kültür ve sanat hayatı içinde zihnen çabuk olgunlaşır. Jön Türkler'in savundukları fikirlerin doğru olmadığını anlar. Sosyalist hareketlere karşı duyduğu eğilim de yerini sanat ve fikir hareketleriyle ilgilenmeye bırakır. Camille Julian'ın "Fransa'nın toprağı bin yıl içinde Fransız milletini yarattı" cümlesinden hareketle tarihte Türklüğü aramaya koyulur. Bu cümleden olmak üzere, Osmanlı tarihini tetkik eder ve eserlerine ana mekân olarak Türküğün tarihteki en büyük başarısı olan Osmanlı'nın payitahtı İstanbul'u seçer. Şiirlerini(Ok şiiri hariç) Osmanlı şiirinin ölçü birimi olan aruz vezniyle yazar. Hayatı boyunca hiç kitap yayınlamaz. Eserleri, ölümünden sonra kurulan Yahya Kemâl Enstitüsü tarafından neşredilir. En önemli eserler: Kendi Gök Kubbemiz, Eski Şiirin Rüzgârıyla, Aziz İstanbul, Eğil Dağlar, Edebiyata Dâir'dir

15 Virilité: Fransızca erkeklik, yiğitlik.

16 Mustarip: Istırap ve acı çeken.

17 Vâlâ Nurettin: (1901-1967). Cumhuriyet Devri şâir, gazeteci ve yazarlarından.

18 Analfabet: Eskimiş, okumaz yazmaz.

19 İnsiyak: İçgüdü, sevk-i tabiî

20 Refii Cevat Ulunay: (1890-1968) II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminin önemli gazetecilerinden biri.

21 Burhan Felek: (1889-1982). Gazeteci ve yazar.

22 Vâ-Nû: Bkz. Vâlâ Nurettin.

23 Cenin-i sâkıt: Düşük çocuk

24 Celâl Sahir Erozan, (1883 -1935) tarihleri arasında yaşamış Edebiyat-ı Cedide, Fecr-i Âtî ve Millî Edebiyat topluluklarında yer almış şâir ve yazar.

25 Fuzûlî: (ö:1556). 16. asrın ve bütün Osmanlı döneminin en ünlü şâiri. Bağdat’ta fakirlik içinde hayatını sürdüren bir türbedar. Kitaplarımız eski edebiyatımızı “Saray Edebiyatı”, “Yüksek Zümre Edebiyatı” diye aşağılamaya çalışıyor. Sahi Fuzûlî hangi sarayın şairi? Hangi padişahı gördü? Hangi “Yüksek Zümre”ye mensuptu? Osmanlı'da zümre var mıydı ki?

26 Alfred de Musset: (1810-1857). Fransız hikâye ve roman yazarı.

27 Energümen: Cin çarpmış kimse, fanatik

28 Encam: Son, nihâyet, netîce.

Yazar: Harun ŞAHİN	13-06-11
E mail: sahharun@hotmail.com		Tweet

Yorumlar: 1

AHMET
İYİ GİDİYOR			Tarih : 14-06-11
Harun Hocam, Allah râzı olsun, mîzânına koysun. Çok güzel gidiyor. İstifâde ediyoruz. Benden başka da okuyucuların olduğunu görüyor, seviniyorum. Selamlar.