TDK'DEN BİR DÜZİNE HATA - 12 (TDK'nin Banliyösü)

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / DİL KALESİ

Okunma Sayısı: 2390

Yazar: C.Yakup Şimşek

TDK'DEN BİR DÜZİNE HATA - 12 (TDK'nin Banliyösü)

TDK'nin Banliyösü - 1

TDK’nin Hatalar Şampiyonu olan Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü seri hatalarına devam ediyor.

Mezkûr sözlüğün “banliyö” maddesi için verdiği bir örnek cümlede tam bir düzine imla ve noktalama hatası çıktı…

Yakup Kadri Karaosmanoğlu ’nun “Bir Sürgün”ünden iktibas edilen cümlenin Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü’ndeki hâli aynen şöyle:

“Vapur iskelelerinde olsun, banliyö treni istasyonunda olsun, gişeler önünde daima görmeye alıştığı teşyiatı, o “buyurun efendim”leri, o “zatıalilerinden sonraları..... taaccüple hatırladı.”
(Hatalar şampiyonu sözlüğün hatalar şampiyonu cümlesi…)

Bir Cümlede Tam On İki Hata

1. ve 2. HATA : Cümlede tekrarlı bağlama edatı hükmünde olan “olsun”lardan sonra virgül getirilmesi yanlıştır. TDK Yazım Kılavuzu’nun buna dair hükmü şöyle:
“Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.”

“Olsun... Olsun” Tekrarlı Bağlama Edatı Değil mi

Burada belki “olsun” kelimesinin tekrarlı bağlama edatı olup olmadığı sorulabilir. Aslen fiil olan bu kelime Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun yukarıdaki cümlesinde ve benzeri hâllerde hiç şüphesiz tekrarlı bağlama edatı olmaktadır. Tıpkı “ister… ister” gibi… Mana olarak da aynen “hem… hem” veya “gerek… gerek” gibidir. Nitekim TDK kitaplarından biri olan ve Prof. Tahsin Banguoğlu tarafından hazırlanan TÜRKÇENİN GRAMERİ’nde de “olsun… olsun” sözü tekrarlı bağlama edatı olarak kabul edilerek şu cümle örnek verilmiştir: “Yazın olsun kışın olsun bu yürüyüşü yaparım.”

(Prof. Banguoğlu bağlama edatları için “bağlam” tabirini kullanıyor. Bu isim o zamanki TDK tarafından da benimsenmiş olmalı. Bugünkü TDK ise – şimdilik – “bağlaç” demeyi tercih ediyor. Yarın ne olur, bilemeyiz… Onları izlemeye devam ediniz…)

Büyük Türkçe Sözlük’ün Kusuru

TDK’nin yukarıdaki noktalama yanlışından daha büyük bir hatası – aslında noksanı – da var: Güncel Türkçe Sözlük’te olsun Büyük Türkçe Sözlük’te olsun “olsun” diye bir madde yok… Mademki bu “olsun” sözü Türkçemizde bağlama edatı olarak da kullanılıyor, o hâlde lügatlerde madde başı olmayı da hak ediyor demektir. Nitekim “ister, hem, gerek” kelimeleri Güncel Türkçe Sözlük’te ve Büyük Türkçe Sözlük’te madde başı olarak yerlerini almışlardır. TDK mensupları en kısa zamanda bu eksiği gidermeli, sözlüklerinde “olsun”a yer vermeli...
(Bana da bir teşekkür göndermeli.)

3, 4, 5, 6 ve 7. HATALAR: Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun bu cümlesi çift tırnak ( “ ” ) içinde aktarılırken “buyurun efendim” ve “zatıalilerinden sonra” sözleri tekrar çift tırnağa alınmış. Hâlbuki TDK Yazım Kılavuzu’na göre “Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için çift tırnak değil tek tırnak kullanılır.” Dolayısıyla “buyurun efendim” ve “zatıalilerinden sonra” sözleri çift tırnak ( “ ” ) içinde değil tek tırnak ( ‘ ’ ) içinde verilmeliydi.

Bu arada “zatıalilerinden sonra” sözünün başında tırnak açılmış fakat sonunda kapatılmamıştır. Dolayısıyla sözün nerde bittiği belli değildir.

8, 9, 10 ve 11. HATALAR: Yukarıda bahsi geçen “buyurun efendim” ve “zatıalilerinden sonra” sözleri cümle hükmündedirler. Bu sebeple de büyük harfle başlatılmalı, sonlarına da uygun noktalama işaretleri konmalıydı.

12. HATA: Gene yukarıda bahsi geçmiş bulunan“zatıalilerinden sonra” sözünden sonra kullanılan beş noktanın oraya niçin konduğu anlaşılmıyor. Eğer bu noktalar cümlede atlanan bazı kelimeleri ifade ediyorsa beş tane değil üç tane olmalıydı. Nitekim TDK Yazım Kılavuzu’na göre iktibaslarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine üç nokta (…) konur. Aynı Kılavuz şunu da bir “uyarı” olarak kaydeder:

“Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.”

Daha evvel, TDK’nin bir sayfasında 12 hata bulmuştum. Şimdi ise sadece bir cümlesinde 12 hata…

Bilmem ki bu TDK için ne diyeyim?

Neyse ki fazla aramadan bir söz buldum. Hem de TDK’nin kendi sözlüklerinde:

“Ele verir talkını (telkini), kendi yutar salkımı…”