CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (Gerici Kim?)

ÂYET-İ KERÎME

Ey Peygamber! Dinlerine uymadıkça Yahudiler de Hrıstiyanlar da senden asla hoşnut olmayacaklardır.

Bakara, 120.

HADÎS-İ ŞERİF

Dünya tatlı ve caziptir. Allah sizi dünyada egemen kılacak ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Dünyadan ve kadınlardan sakının.

Müslim, Rikak, 99.

SÖZÜN ÖZÜ

Bir düşünce için ölümü göze almak, kendini feda ediş değil; hayatı anlamlandırmaktır.

İsmet Özel

Kategori : / CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER

Okunma Sayısı: 8611

Yazar: Harun ŞAHİN

CEMİL MERİÇ'TEN SEÇMELER (Gerici Kim?)

GERİCİ KİM ?¹

Canavarlarla dolu bir ormandayız. Yolumuzu hayaletler kesiyor. Tanımadığımız bir dünya bu. İthal malı mefhumların kaypak ve karanlık dünyası. Gerçek, kelimeler arkasında kayboluyor.

Ne güzel tarif: “Gerici, bir toplumun gelişmesini sağlayacak hiçbir yeniliği istemeyen, her yönüyle eskiyi özleyen ve eski düzeni getirmeye çalışan (kimse)” (Meydan-Larousse). Tarifin tek kusuru bu ucûbenin² hangi çağda, hangi ülkede yaşadığını söylememesi.

Murdar³ bir halden muhteşem bir maziye kanatlanmak gericilikse, her namuslu insan gericidir.

IV. Murat’a, “Süleyman devrine dön!” diye haykıran Koçi Bey’den4 Reşit Paşa’ya⁵ kadar Osmanlı Devleti’nin bütün ıslahatçıları gerici. Dante⁶, yaşadığı çağdan iğrenir. Balzac⁷ eserini iki ezelî hakikatin ışığında yazar: Kilise ve krallık. Dostoyevski⁸ maziye âşık. Dante gerici, Balzac gerici, Dostoyevski gerici!

Gerici, ilerici... Düşünce hürriyeti bu mülevves⁹ kelimelerin esaretinden kurtulmakla başlar, düşünce hürriyeti ve düşünce namusu…

1 Bu Ülke, iletişim Yayınları İstanbul 1996. s.80-81.

2 Ucûbe: Çok acayip, şaşılacak kadar çirkin olan şey.

3 Murdar: Kirli, pis.

4 Koçi Bey: (Göriceli Mustafa) Sultan IV. Murat ve kardeşi Sultan İbrahim’e sunduğu “Koçi Bey Risalesi” adıyla maruf 17. yüzyıl Osmanlı devlet adamı. Asıl adı Mustafa’dır. Doğum ve vefât tarihleri kesin belli değildir. Gençliğinde Rumeli’den, Görice kasabasından devşirilerek Enderun Mektebine kabul edilmiştir. 4. Murat’ın Bağdat Seferine iştirak etti. Sultan Murât’a ve kardeşi Sultan İbrahim’e de musahiplik yaptı. Koçi Bey Risaleleri, Devlet idâresinde görülen yanlışlıkları ve çarelerini ihtiva edip,1631yılında Sultan 4. Murat’a ve 1640 yılında Sultan İbrahim’e sunulan iki rapordan oluşmaktadır.

5 Reşit Paşa: Mustafa Reşit Paşa (1800-1858) Tanzimat'ın ilanında ve uygulanmasında önemli rol oynamış Osmanlı devlet adamı. İsmi üzerine en çok tartışılan Osmanlı sadrazamı. Kimine göre hain, kimine göre kurtarıcı. Tanzimat Fermanını bir başkası okusaydı nasıl değerlendirirdik acaba?

6 Dante: Dante Alighieri (1265-1321). Ünlü İtalyan şairi ve tiyatro yazarı. Ahirete yapılan bir yolculuğu anlattığı “İlahi Komedya” adlı eseri ile tanınmaktadır. Bu eser Cehennem, Araf ve Cennet isimlerinde üç ciltten oluşmuştur. Eser, modern İtalyanca`nın da temelini oluşturmaktadır.

7 Balzac: Honore De Balzac (1799-1850) Fransız realist romancısı. Sadece Fransa’nın değil roman türünde dünyanın en büyük roman yazarlarından biri kabul edilir. Balzac eserlerini "Kilise" ve "Monarşi"nin etkisinde yazdığını ifede eder. Cemil Meriç’in eserlerinde en çok sözü edilen romancı lardan biri Balzac’tır.

8 Dostoyevski: Fyodor Mikhailoviç Dostoyevski (1821–1881) Dünya ve Rus Romanının en önemli simalarından birisi.Ünlü eseri Karamazof Kardeşler’de geçen şu cümleler ne kadar dikkat çekici: “Bir ülke mazisinden kopamaz kopmamalıdır. Aydın, sınırların ötesinden basmakalıp ıslahat projeleri dileneceğine, halkın içine inmeli. Rusyayı ancak din kurtarabilir.”

9 Mülevves: Kirli, pis, karışık.